2025 жылғы қыркүйектен бастап Қазақстанда мобильді аударымдарды бақылаудың жаңа ережелері енгізіледі: 100 және одан да көп адамнан қатарынан үш ай бойы 1 миллион теңгеден астам алатын жеке тұлғалар салық органдарының тексеруіне түседі. Бұл ережелер барлығына қатысты, бірақ ерекшеліктер бар: жақын туыстар арасындағы аударымдар және банкомат арқылы шотты толықтыру бақылауға жатпайды.
Мемлекет мобильдік аударымдарды жеке мақсатта және тауарлар немесе қызметтер үшін аударымдарды бөлуге тырысады. Билік мұндай аударымдарды салықтық әкімшілендіру құралдарын енгізе бастады.
Процесс — біртіндеп, Қазақстанда бірнеше жылдан бері жүріп келеді. 2023 жылы басталды. Жыл сайын шоттары тексерілетін тұлғалардың санаттарын анықтайды. Екінші деңгейлі банктерге тиісті тізімдер келеді. Олардың ішінен қаржы мекемелері белгілі бір критерийлерге түсетін жеке тұлғаларды іріктейді. Егер қаржы институттары адам өз шотын бизнес-мақсаттар үшін пайдаланады деп күдіктенсе, олар оны тізімге енгізеді.
Мемлекеттік кірістер комитеті мобильдік аударымдар бойынша шекті есептеу тетігі өзгеретінін айтқан болатын. Қолданыстағы критерийлер бойынша тексерудің жаңа шартын енгізу жоспарлануда. Бұйрық жобасына сәйкес, егер жеке тұлғаның шотына түскен түсімдердің жалпы сомасы қатарынан үш айда 12 АЕК-тен асып кетсе (2025 жылы — АЕК 1 мың теңге болған кезде 85 млн теңгеге жуық), банктер мұндай клиенттер туралы мәліметтерді салық органдарына беретін болады. Құжат келісу сатысында.
МКК нақтылағандай, тексеру критерийлері Салық кодексінде бекітілмеген, Ұлттық банкпен келісім бойынша Қаржы министрлігінің бұйрығымен айқындалады.
Бақылау жеке тұлғаларға, егер олардың жеке шоттарына (бизнес үшін пайдаланылмайтын) қатарынан үш ай бойы 100 және одан да көп әртүрлі жөнелтушілерден аударымдар түссе, қолданылатын болады. Мысалы, тамызда — 101 адамнан, қыркүйекте — 130 адамнан, қыркүйекте — 100 адамнан, қазанда — 100 адамнан.
Бұл жағдайда банктер мұндай тұлға туралы мәліметтерді салық органына жібереді. Бұл ретте әрбір ЕДБ бизнеске арналмаған жеке шоттар бойынша ғана осындай есепке алуды жеке жүргізеді «, — делінген МКК жауабында.
Мониторинг аударымдарды теңгемен ғана емес, шетел валютасымен де қамтитын болады.
Егер кәсіпкерлік қызмет белгілері анықталса, фискалдық органдар камералдық бақылау жүргізеді. Бұл жағдайда жеке тұлға 30 жұмыс күні ішінде орындалуы тиіс хабарлама алады. Келіскен жағдайда салық есебіне тұру қажет. Егер жеке тұлға келіспесе, онда ол мемлекеттік кіріс органдарына жазбаша немесе электрондық түсініктеме беруге міндетті.
Мобильді аударымдар арқылы қайырымдылық алымдарына келетін болсақ, мұндай операциялар волонтерлік қызмет ретінде қарастырылады. Бұл жағдайда ұйымдастырушы жиналған қаражат туралы көмек алушының алдында есеп беруге міндетті. Табыстарға салық салынбайды.
«Алайда, егер үш ай ішінде шотқа 100 және одан да көп тұлғадан аударымдар түссе, банк операцияларға мониторинг жүргізе бастауы мүмкін. Сонда адамға түсініктеме беру керек болады. Мысалы, қормен жасалған шарт немесе жиналған ақша туралы есеп «, — деп түйіндеді комитетте.
