2025 жылғы 8 қыркүйекте Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттік секторды реформалағысы келетінін мәлімдеді, себебі ондағы компаниялар «негізсіз өсіп келеді».
Қазақстанда сарапшылар квазимемлекеттік сектордың тиімсіздігіне, ашықтығына, сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне, сондай-ақ жеке бизнесті ығыстыратын нарықтарда шамадан тыс болуына байланысты бірқатар шектеулер бар екенін айтады. Үкімет квазимемлекеттік компаниялардың үлесін қысқарту және олардың есептілігін арттыру бойынша қадамдар жасауда, бірақ проблеманы кешенді шешу үшін неғұрлым терең құрылымдық реформалар мен бәсекелестікті күшейту қажет.
Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттік таратқан деректерде мемлекеттің бизнеске қатысу ережелерін қайта қарайтыны хабарланды.
Оның ішінде, «квазимемлекеттік сектор субъектісі» ұғымын нақтылау және мұндай компанияларды экономикалық және экономикалық емес деп бөлу жоспарлануда. Осының арқасында квазимемлекеттік компаниялар санатынан мектептер мен ауруханалар сияқты әлеуметтік нысандар алынып тасталуы мүмкін.
Сондай-ақ, агенттік мемлекеттің қатысуына рұқсат етілген қызмет түрлерінің тізбесін талдайды. Бүгінде оған, мысалы, жол құрылысы мен полиграфия кіреді. Бұл салаларды жеке меншікке беру кезінде қызмет көрсету сапасы мен активтерді басқару зардап шекпеуі үшін экономикалық және әлеуметтік салдарлар бағаланатын болады.
Агенттікте атап өткендей, мемлекеттің бизнеске қатысуы ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, стратегиялық нысандарды басқару, табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестіктің жетіспеушілігі үшін ғана ақталады.
Ведомствода еске салып өткендей, мемлекеттік мүлікті иеліктен шығару заңмен реттеледі және тек аукциондар, тендерлер, биржалық сауда-саттық немесе өзге де белгіленген рәсімдер арқылы ғана жүргізілуі мүмкін.
Сондай-ақ, олар мемлекеттің экономикадағы үлесі төмендеуді жалғастыратынын және 2024 жылдың қорытындысы бойынша өткен жылдардағы 18% -ға қарағанда ЖІӨ-нің 13,7% -ын құрағанын атап өтті. Бұл жекешелендірудің және экономиканы ырықтандыру бағытының нәтижесі болды.
