Бүгін Парламентте, Мәжілістің жалпы отырысында «Банктер және банк қызметі туралы» жаңа заң жобасын Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мадина Әбілқасымова мен Ұлттық банк қорғап жатыр.
Әбілқасымованың айтуынша, жаңа заңның құрылымы түбегейлі жаңартылған:
- қолданыстағы нормалар қайта қаралып, артықтары алынып тасталған.
- Құжатта корпоративтік басқару, іс-қимылды қадағалау, төлем қабілеттілігі төмен банктерді реттеу сияқты жаңа бөлімдер енгізілген.
- Заң жобасы 9 бөлімнен, 23 тараудан және 135 баптан тұрады.
- Ілеспе заң жобасында 7 кодекске және 35 заңға түзетулер енгізіледі.
«Заң жобаларында банк қызметін реттеудің негізгі мақсаты ретінде Қазақстан Республикасының банк жүйесінің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету айқындалған», – дейді ол.
Әбілқасымованың сөзінше, жаңа заңда банк қызметін реттеудің мынадай міндеттері көзделген:
- Банк жүйесінің жұмыс істеуі үшін құқықтық негіздерді белгілеу;
- Банк қызметіне қатысты реттеу, бақылау және қадағалау;
- Депозиторлардың, өзге де кредиторлар мен клиенттердің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау;
- Банктік қызметтер нарығында адал бәсекелестікті қамтамасыз етуге ықпал ету;
- Базалық лицензиясы бар банктерді қадағалау және оларға қойылатын пруденциялық талаптар жеңілдетіледі.
- Жыл сайын жасалатын қадағалап бағалау процесі жеңілдетілген түрде қолданылады, инспекциялар жүргізу кезеңділігі және берілетін есептілік қысқартылады.
Қаржы ұйымдары мен депутаттар арасында таласқа түскен тұс -агро банк мәселесі болды. Біз бұған дейін де бұл тақырыпты талай рет қозғағанбыз. Бұл жолы Ұлттық банктің дауысы тіпті қаттырақ шықты
Мәжіліс депутаты Серік Егізбаев депутаттар салалық банктерді ашу мәселесін үнемі көтеріп отыратынын айтты. «Үкімет пен Ұлттық банктің бұл банктің тиімсіз жұмыс істейтіні туралы дәлелдері біздің көршілес мемлекеттерімізде — Ресейде, Беларусьта, Өзбекстанда, Қырғызстанда осындай банктердің жұмыс істеу тәжірибесі туралы айтылады. Мұндай қызметтің нәтижесін біз дүкендердің сөрелерінен көріп отырмыз», деп мәлімдеді депутат.
Ұлттық банкке классикалық форматта жеке агробанк құру бюджетке қосымша жүктемеге алып келетінін түсіндірді.
«Егер оны монобанк ретінде құрып, толық банктік қызметті жүзеге асырсақ — депозиттер тарту, шоттарға қызмет көрсету — бұл бюджет тарапынан капиталдандыруды күшейтуді талап етеді. Демек, республикалық қаражатқа жүктемені арттырады», — деп атап өтті реттеуші өкілдері.
Олардың айтуынша, жаңа банкті құрудың орнына «Бәйтерек» холдингінің құрылымында жұмыс істеп жатқан даму институттарын күшейту орынды.
«Бүгінде онда ауыл шаруашылығын қаржыландыратын екі институт жұмыс істейді. Депозиттермен жұмыс істейтін банктер емес, даму институттары ретінде олардың рөлін күшейту қажет деп санаймыз. Олар ауыл шаруашылығын мақсатты түрде қаржыландыруы тиіс. Бұл бағытта біз қолдаймыз», — деп түйіндеді Ұлттық банкте.
Ал тәуелсіз сарапшылар не дейді
Кезінде елдегі алғашқы және соңғы агробанкті құрған Бейсекбек Зиябеков банк туралы заңды заң емес, нұсқаулық деп баға беретінін айтты. Жоба авторлары тағы да мемлекеттік банк болмасын деп осыдан 30 жыл бұрынғы қателікті тағы да қайталып отыр.
- Егер, мемлекеттік банк болмаса әлеуметтік бағытқа басымдық беріп отырған ел қалай дамиды.
- Ауыл шаруашылығын қалай дамытамыз
- Ауыл шаруашылығын дамытпай халықтың дастарханын қалай толтырамыз.
«Бұл жолы да банктің тағдырына Ұлттық банк пен ҚНДРА жауапты деген оғаш ой ойқастап жүр. Бұл конституацияға қайшы. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ұлттық банк жүйесін, ұлттық қаржы жүйесін қайта құру қажеттігін айтты. Бұл үшін ұлттық қаржы жүйесі туралы заң жобасын дайындауымыз керек. Алтын-валюта резерві туралы қолданыстағы заңға өзгерістер енгізуіміз керек. Осы бағытты түземей жатып Банктер туралы заңды Ата заңға сәйкес келеді деп айта алмаймын» , дейді Б. Зиябеков
