ҚНДРА басшысы Мәдина Әбілқасымованың ипотека нарығындағы өзгерістер туралы ұсынысы нарықты толқытып жіберді. Нақтыласақ, төлем қабілетін ақтай алмағандардың ипотекадан шектелетіні көп адамдардың көңілінен шыға қоймады.
ҚНДРА өкілі не айтты
ұтастай алғанда, ведомство осы сегменттің «қызып кетуімен» күресуде, себебі жоғары пайыздық мөлшерлеме аясында ипотекаға сұраныстың күтілетін төмендеуі болған жоқ.
«Қазір базалық мөлшерлеменің деңгейі жоғары және жалпы экономикадағы пайыздық мөлшерлемелер жоғары болғанда, біз ипотеканың баяулап, сұраныс азаяды деп күткен едік. Бірақ сұраныс осындай мөлшерлемемен де өсуде, сондықтан біз оны барынша салқындатуға және азаматтардың осындай жоғары мөлшерлемемен ипотека алуына жол бермеуге тырысудамыз», — деді Мәдина Әбілқасымова.
Нақтылағанда:
- ипотекалық несиелер бойынша 20% мөлшерлеме — бұл өте жоғары.
- * мөлшерлеме, ол орасан зор қарыз жүктемесін және несие бойынша айтарлықтай артық төлеуді тудырады.
Мұндай тәуекелдерді төмендету үшін екі құрал ұсынылады:
- Біріншісі — бастапқы жарнаның мөлшері;
- Екіншісі — тәуекелді қарыз алушыларды анықтау.
«Егер үлкен бастапқы жарна болса, мысалы 70% деңгейінде, онда мөлшерлеме төмен болуы мүмкін. Егер бастапқы жарна 30% -дан кем болса, мұндай кредит алуға ынталандыру болмас үшін мөлшерлеме жоғары болуы тиіс. Мөлшерлемеден басқа біз нарықтық мөлшерлеме бойынша ипотека ала алатын қарыз алушылардың санаттарын шектеуді ұсынамыз. Нарықтық ставкалар бойынша — осындай жоғары ставка бойынша ипотекалық кредит алуға табысы ортадан жоғары немесе табысы жоғары азаматтар ғана үмiткер бола алады. Табысы төмен немесе орташадан төмен қарыз алушылардың басқа санаттары «Отбасы банкінен» ипотекалық қарыз алуы тиіс «, — деп қосты ЖТҚРА басшысы.
Қазақстанда несие алу мүмкіндігін қалай жақсартуға болады
Сондай-ақ, адам депозиттен ақша жинап, неғұрлым төмен мөлшерлемемен несие алуы үшін тұрғын үй жинақтарын ұйымдастыру жүйесін екінші деңгейлі банктерге тарату ұсынылады Қазақстанда ипотекалық несиелеу нарығында не өзгеретінін айтты, ипотека бойынша пайыздық мөлшерлеме 20% -дан аспауы тиіс деп мәлімдеді.
Бұл ретте ол тәуекелді қарыз алушыларды айқындау жүйесімен толықтырылатын болады.
«Мөлшерлемеден басқа біз нарықтық мөлшерлеме бойынша ипотека ала алатын қарыз алушылардың санаттарын шектеуді ұсынамыз. Осындай жоғары нарықтық ставка бойынша мұндай ипотеканы алуға орташа немесе жоғары табысы бар азаматтар ғана үмiткер бола алады. Оның үстіне біз бұл жеткілікті тәуекелді құрал деп есептейміз. Табысы төмен немесе орташадан төмен қарыз алушылардың басқа санаттары «Отбасы банкінен» ипотекалық қарыз алуы тиіс «, — деп түйіндеді ҚНДРА басшысы.
«Тіпті ипотекалық несиелер бойынша 20% мөлшерлеме — бұл өте жоғары мөлшерлеме. Ол орасан зор қарыз жүктемесін және несие бойынша орасан артық төлемді тудырады. Біз ипотекалық несиелер бойынша мөлшерлемелер әлдеқайда төмен болуы тиіс деп есептейміз. Бірақ бізде инфляциямен күрес жүріп жатқандықтан базалық мөлшерлеме инфляцияны жеңу үшін өте жоғары. Сәйкесінше, біздің мөлшерлемені 20% -ға дейін төмендету кейінге қалдырылды. Енді біз қарастыратын нәрсе — егер бастапқы үлкен жарна болса, яғни ол 70% деңгейінде болса, онда мөлшерлеме төмен болуы мүмкін. Егер бастапқы жарна 30% -дан кем болса, онда мұндай несие алуға ынталандыру болмас үшін мөлшерлеме жоғары болуы тиіс», — деп қосты ол.
Сарапшылар не дейді
Олардың айтуынша, ҚНДРА басшысының шешімі ипотека нарығының нарықтық сипат алып келе жатыр. Қысқасы, ҚНДРА мен Ұлттық банк нарықтың өткен қателіктерінен әдемілеп тұрып сабақ алды. 2000 жылдардың бас кезіндегі ипотекалық бумның ашы зардаптарын әлі ұмытқан жоқпыз.
Нарық талдаушысы Бейсенбек Зиябеков осылай дейді.
Әркім қалтасына қарап қимылдайды
Оның айтуынша, ипотека нарығындағы өзгерістер ешкімнің құқын шектемейді.
«Үкіметтің әлеуметтік саясаты алдағы онжылдықтарда өзгермейді. Әлеуметтік төлем қабілеті сын көтермейтіндер үшін ипотека нарығында жеңілдіктер жетеді. Халық эмоциямен емес, қалтасының қалыңдығына қарап тұрмыс салтын түзеуге тырыс» дейді ол.
