Қазақстанда ресми түрде банкаралық QR-төлемдер сервисі іске қосылды. Алғашқы сәтте бағдарламаға үш банктің қосылғанын осыған дейін жазғанбыз. 30 қыркүйектен бастап бірыңғай QR-төлем «Банк ЦентрКредит», Home Credit Bank және Freedom Bank клиенттеріне қолжетімді болды.
«Операция жасау үшін клиент-сатып алушы банктің мобильдік қосымшасына кіріп, сервиске қатысушы банктердің бірінде қызмет көрсетілетін сатушының терминалында QR-кодты сканерлеп, сосын төлемді растауы қажет «, — деп түсіндірді Ұлттық банкте.
Кеше Ұлттық банкі төрағасының орынбасары Берік Шолпанқұлов Kaspi бірыңғай QR жобасына қашан қосылатынын айтты:
— Біз олармен олар қатысушы болады деген келісімге қол қойдық. Қазір олар техникалық жұмыстар жүргізіп жатыр және жақын арада оны аяқтауға уәде беріп отыр. QR жүйесіне ол желтоқсан-қаңтар айларында кіреді деп күтілуде.
Сарапшылардың мәліметінше, әмбебап QR-кодтың артықшылықтарының бірі — клиенттік жолдың қолайлылығы. Сатып алуларға ақы төлеу үшін тек оның және смартфон камерасы ғана жеткілікті. Бұдан басқа, бір QR-кодта әртүрлі төлем тәсілдері қолжетімді, банктер мен СБП-ның барлық артықшылықтары сақталады.
Қаржы сарапшыларының айтуынша, QR-код түрлі сценарийлерге бейімделуі тиіс: әмбебап және оңай оқылатын болу — бірақ ең бастысы, ол түсінікті және қауіпсіз болуы тиіс.
Сарапшы Мақсат Халықтың айтуынша, жаңа жүйенің техникалық интеграциясы уақыт пен көптеген нюанстарға назар аударуды талап етеді. Тек техникалық бөлікті әзірлеуді ғана емес, сонымен қатар коммерциялық шарттармен жұмысты, сондай-ақ көптеген шарттарды жасасуды қамтиды. Сондай-ақ әрбір банкте әзірлеу кезегі бар екенін ескеру маңызды, ол үдерісті созып жіберуі мүмкін.
Егер…
Сарапшы атап өткендей, нарықтың барлық қатысушылары жаңа стандартқа көшуді қаласа да, интеграцияның өзі 6 айдан 12 айға дейін созылуы мүмкін. Бұл өте жылдам нұсқа болады. Сарапшы барлық ойыншылар тарапынан жылдам старт күтудің қажеті жоқ екенін айтады. Алдыңғы тәжірибеде мобильдік төлемдер жүйелерімен жылдам енгізу, оның ішінде нарықтың ірі көшбасшыларының уәждемесінің жоқтығынан орын алмағанын ескеру қажет. алаяқтар көбейіп бара жатқан кезде пайдаланушы кімге және не үшін төлейтінін білуі маңызды екенін айтады. «QR — жай сурет емес, сенім интерфейсі», — деп атап өтті ол.
ҰБ ең алдымен азаматтар мен бизнестің мүдделеріне сүйенгенін жиі айтады. Сатып алушылар смартфон арқылы ыңғайлы және жылдам төлем жасау мүмкіндігіне ие болады, бұл ретте бірнеше кодтардан таңдап, қай қосымшаны пайдалануды тексерудің қажеті жоқ.
«Бірыңғай QR-код банк саласына, бірінші кезекте бірыңғай төлем инфрақұрылымына бәрімен бірдей қол жеткізетін шағын кредиттік ұйымдарға тиімді болады. Бірыңғай код жетекші банктердің мүдделеріне нұқсан келтірмейді, себебі сатып алушыларға төлем жасау үшін банкті және төлем тәсілін, ал кейіннен цифрлық рубльмен төлеу опциясын өз бетінше таңдауға мүмкіндік береді» дейді Мақсат Халық.
Бірақ
Бірыңғай QR-кодтың пайда болу мүмкіндігіне байланысты тәуекелдің бірнеше негізгі нүктелері бар екенін сарапшылар ескертіп жатыр. Boston Consulting Group (BCG) жобаларының жетекшісі, ірі компаниялардағы сандық трансформацияларды ұйымдастыру тиімділігі мен жүргізудің сарапшысы Максим Солощанский Газете.Ru тілшісімен кездескен кезде консорциумға қатысушылар арасында ақпарат алмасу кезінде деректердің таралып кету қаупі бар екенін айтыпты.
«Бразилияда осындай Pix жүйесін енгізу де қауіпсіздік мәселелеріне тап болды, бұл орталық банк тарапынан реттеуді күшейтуге алып келді. Ерекше қауіп — бұл фишинг және әлеуметтік инженерия. Бірыңғай QR-кодты енгізу қылмыскерлер қолдан жасалған QR-кодтарды пайдаланатын фишинг механикасын жеңілдетеді. UPI (United Payments Interface) QR-төлемдер үшін кеңінен пайдаланылатын Үндістанда жалған QR-кодтар арқылы фишингтік шабуылдар бірнеше есе өсті. Пайдаланушылар жалған кодтарды сканерлеу арқылы алдап кетуі мүмкін», — деп атап өтті сарапшы.
Консорциумның болашағы мен әлеуеті тұрғысынан QR-кодтың бірыңғай стандартын пайдаланушылар үшін ыңғайлылығын атап өту маңызды, бұл клиенттік тәжірибені айтарлықтай жеңілдетеді.
«Біз картамен немесе телефонмен төлеуге үйреніп қалғанбыз — барлық жерде клиенттік тәжірибе бірдей болды. Бірыңғай QR-кодпен біз клиенттер мен сатушылар үшін бірыңғай ыңғайлы тәжірибеге қайта келе аламыз. Бұл әсіресе шағын бөлшек сатушылар мен жергілікті сервистер үшін маңызды, онда банктермен интеграция күрделі және шығынды болуы мүмкін», — деп атап өтті ол.
- Бизнес үшін QR-кодты пайдалану теориялық тұрғыдан бірнеше төлем жүйесімен интеграцияға кететін шығындарды қысқартуы тиіс. Қытайда көптеген түрлі платформаларды қолдау қажеттілігін төмендеткен.
- Сондай-ақ қолма-қол ақшасыз төлемдерді дамыту төлемнің цифрлық нысандарын одан әрі бейімдеуге ынталандыруы мүмкін.
«Барлық артықшылықтарға қарамастан, қазіргі жылдам төлемдер жүйесімен (СБП) бәсекелестік тәуекелі пайда болады. Қытайда ұқсас бастамалар осындай проблемаға тап болды: Alipay және WeChat Pay нарықта үстем болғанымен, мемлекеттік бірыңғай шешім қабылдау әрекеттері жеке компаниялардың қарсылығына тап болады. Ресейде СБП қазірдің өзінде белгілі бір танымалдылыққа ие және әлеуетті қайталанатын функционал нарықтың фрагментациясын құруы мүмкін», — деп қосты Солощанский.
Екінші тәуекел:
- Реттеушілерге тәуелділік: кез келген жаңа төлем жүйесі, әсіресе мультибанктік жүйе реттеуші енгізетін іс-әрекеттер мен ережелерге қатты тәуелді болады.
- Мысалы, Бразилия мен Үндістанда төлем жүйелерін қолдау мен реттеудегі орталық банктердің рөлі осы шешімдердің табысты жұмысы мен интеграциясы үшін өте маңызды болды.
- Реттеудегі күтпеген өзгерістер осындай бастамалардың дамуын кідіртуі немесе шектеуі мүмкін.
«Консорциумның шешім қабылдауы тұрғысынан қарқын төмендейді, себебі оған қатысушылардың 75% -ның келісімі қажет. Бұл жаңа технологиялар мен функцияларды енгізуді қиындатуы немесе бәсеңдетуі мүмкін», — деп түйіндеді ол.
