Қаржы әлемі ақылынан адаса бастаған сиякты
Теңге бағамы айтарлықтай нығайып, доллар арзандады. Жұма күні сауда-саттық қорытындысы бойынша орташа алынған бағам бір АҚШ доллары үшін 526 теңгені құрады.
Осылайша, теңге бірнеше апта қатарынан нығайып келеді — қарашаның басында ұлттық валюта 3,5 пайыздан астам нығайды. Теңгеге дем беріп тұрған факторлардың неден күш алып тұрғаны деректер әртүрлі. Апта ішіндегі сауда-саттықтың орташа күндік көлемі $277,6 млн. Ең үлкен белсенділік сейсенбі күні байқалды ($355,7 млн), ал жұма күні айналым $196,9 млн дейін төмендеді. Сыртқы фон бейтарап болып қалды — DXY доллар индексі теңгеге елеулі қысым көрсетпей, 100 деңгейінің айналасында ауытқыды.
Мамандардың пікірінше, теңгенің нығаюы нарықтағы Ұлттық қордан алынған транштармен және инфляцияны тежеуге бағытталған басқа да шаралармен байланысты. Сонымен қазақ валютасының бағасы Америкада қалыптасатын жаһандық экономикадағы үрдістердің көрінісі ғана. АҚШ валютасы соңғы жарты ғасырда әлемдік валюта болып табылады және бұл функцияны орындауға қабілетті екенін барлығына дәлелдеді.
Қаржы сарапшысы Арман Бейсембаевтың айтуынша, жағдайды Қаржыминінің бюджетті толықтыру үшін еурооблигацияларды орналастыруынан түскен валюталық түсімнің айырбасталуы және жалғасып жатқан айналау операциялары қиындатады. «Осы факторлардың барлығы доллар ұсынысы сұраныстан едәуір асып кеткен жағдайды тудырды», — деп басып айтты сарапшы.
Ағымдағы тренд ұзаққа созылмайды
Алайда сарапшылар, әсіресе мұнай бағасының төмендеуін ескерсек, ағымдағы тренд ұзаққа созыла қоймайтынын ескертеді. Экономистер теңге өз позициясын қайтадан әлсіретуі мүмкін екенін жоққа шығармайды. Неғұрлым оптимистік сценарийде бағам 530-540 теңге диапазонында қалады.
Сарапшылардың пікірінше, Қазақстанда доллар бағамының одан әрі едәуір төмендеуі оның өсуіне әкелуі мүмкін көптеген тәуекелдерге байланысты мүмкін емес. Сонымен қатар, келер жылғы бюджет жобасында 540 теңге доллар бағамы қарастырылған.
«Ұлттық валюта доллардың ірі сатылымы мен салық кезеңі аясында нығайды, алайда квазимемлекеттік сектордың қолдауынсыз бағам бір доллар үшін 540 теңге белгісіне қайта орала алады», деп болжайды экономист Руслан Сұлтанов өзінің Tengenomika Telegram-арнасында.
Сарапшы бір аптадағы — 3-7 қарашадағы валюталық сауда-саттықты қорытындылады. Осы уақыт ішінде теңге айтарлықтай нығайды. Бағамның ең төменгі мәні сейсенбі күні бір АҚШ доллары үшін 522,5 теңгені, ең жоғарғы мәні дүйсенбі күні 528,3 теңгені құрады. Бір аптада орташа бағам 525,7 теңге деңгейінде қалыптасты.
«Қазанның соңында және қарашаның басында нарықта АҚШ долларының ірі сатылымдары байқалды. Ұлттық Банктің араласуы болмаған жағдайда квазимемлекеттік сектордың қатысуын болжауға болады. Өрескел бағалау бойынша, көлемдер әдеттегіден шамамен $500 млн-ға жоғары болды», — деп жазады Сұлтанов.
Сұлтановтың айтуынша, мұндай операциялар теңгенің ағымдағы нығаюын қолдайды, бұл қазақстандықтар үшін жағымды. Алайда бұл бірнеше апта бойы болжамды қиындатады.
«Егер сату жалғасатын болса, бағам нығая түсуі мүмкін, егер олар тоқтатылса, бағам 540 теңге шамасында үкіметтің бағдарына тез орала алады», — деп атап өтті сарапшы.
Экономист сондай-ақ салық факторына назар аударады: қараша айында компаниялар дәстүрлі түрде ЖТС (15 қарашаға дейін) және КТС (25 қарашаға дейін) төлеу үшін теңгелік өтімділікті қалыптастырады, бұл бағамды қосымша қолдайды.
