Қазақстанда салалық банктерді құруға тыйым салуды осыған дейінгі қолданыста болған заңмен заңдастырылған болатын.
Сең бұзылды
Бұл идеяға қырын қарап келген ҚНДРА мен Ұлтттық банк ЕДБ туралы жаңа заң жобасын талқылау шеңберінде қаралатынын айтты. айтып
ҚНДРА өкілі кеше журналистермен кездескен кезде Агенттік жалпы мамандандырылған салалық банктерді құруға салынған тыйымды алып тастауға қарсы емес екенін айтты.
Сонымен қатар, бұл мәселенің жекелеген аспектілері қазір мүдделі мемлекеттік органдармен келісу процесінде.
- Банктер туралы қолданыстағы заң аясында елімізде мемлекеттің қатысуымен салалық банктер ашуға жол берілмейді.
- Бұған ұлттық даму институты мәртебесіне ие Отбасы банкі жатпайды.
Мәжіліс отырысында Ұлттық банк төрағасының орынбасары Берік Шолпанқұлов Агробанкті құру туралы мәселеге түсінік беріп, осындай қаржы институтын ашу кезінде ескерілуі тиіс бірқатар факторларды атап өтті. Олардың ішінде:
- тұрақты капиталдандыру қажеттілігі бар, себебі макропруденциалдық талаптардың салдарынан банкке мемлекеттен жүйелі түрде қаражат құю талап етіледі.
- Тағы бір фактор — капиталға қосымша жүктеме тудыратын салымдарды кепілдендіру жүйесіне қатысу міндеті.
«ҚЕХС бағалау аясында Агробанкте әрқашан нарықтық емес шарттар бойынша несиелер тартқан және берген депозиттерді бағалау бойынша теріс маржиналдық болады. Біз оның аз өмір сүретін тұстарын атап өтеміз. Ауыл шаруашылығындағы кредиттер әрдайым тәуекелі жоғары болып табылады (…) Бұл тәуекелдердің барлығын ескеріп, нивелирлеу керек. Сонда сөйлесуге болады. Сондықтан біз оны даму институты ретінде құрған кезде осы тәуекелдердің барлығын жойып, тек ауыл шаруашылығын несиелеу бағытында мақсатты түрде жұмыс істеуге болады деп айтамыз», — деп түйіндеді ол.
- Бұған дейін ҚҚҚ сарапшылары осындай қаржы институттарын құруға салынған тыйымды алып тастауға қатысты алаңдаушылық білдірген болатын.
- Олардың пікірінше, бұл бизнесті несиелендіру мәселесін шешуге көмектесіп қана қоймай, жаңа, анағұрлым күрделі проблемаларды да тудыруы мүмкін.
- Сондай-ақ, сарапшылар мемлекет осындай бастаманы іске асыруға орасан шығын жұмсайтынына назар аударды.
- Бұл өз кезегінде мемлекеттік бюджетке қосымша ауыртпалық түсіреді, ол онсыз да тапшы болып табылады.
Агробанк неге керек?
Қазақстан аграрлық-индустриялық.
· Сыртқы нарықтарға жеткізілетін ҚР АӨК-нің үздік 5 өніміне бидай, ұн, күнбағыс майы, зығыр тұқымы мен арпа кіреді.
· Бірақ соңғы жылдары экономиканың осы секторында дереу шешуді талап ететін елеулі мәселелер туындады.
· Ресей бірнеше жыл бұрын астықты импорттаса, қазір әлемдегі ең ірі экспорттаушылардың біріне айналды.
· Өткен маркетингтік жылы ол рекордтық өнім (157,7 млн тонна) және астық экспорты (60 млн тонна) алды.
· Осы кезеңде Қазақстан, керісінше, қолайсыз ауа райына байланысты астық экспорты бойынша болжамын 9,5 млн тоннадан 9,4 млн тоннаға дейін төмендетуге тура келді.
· Ал өткен жылғы астықтың өзі елімізде соңғы үш жылдағы ең нашар деп аталады (шамамен 17 млн тонна).
Ал Қазақстанға мұндай жағдайда не істеу керек?
Нарық ойыншылары АӨК дамыту үшін өз шешімдерін ұсынды.
· Соңғы жылы Қазақстанға азық-түлік импортының көлемі 6 млрд долларға дейін өсті.
· Қазір фермерлер ақша тапшылығын сезінуде.
Сарапшылар Қазақстанда бұл мәселенің шешілмеуі елдің ауыл шаруашылығы өндірісі табыстылығының төмендігінің басты себептерінің бірі болып табылады деп есептейді. Саланың төмен кірістілігі өз кезегінде азық-түлік өнімдері бағасының және ішкі нарықтағы азық-түлік тауарлары импортының үлесінің өсуіне себепші болады.
· Мәжіліс депутаты Ж. Дайрабаев мемлекет аграрлық банктің құрылтайшысы ғана емес, фермерлердің өздеріне де осы банктің акционері болуға мүмкіндік беру керек деп есептейді.
· Аграршыларға айналым қаражаты қажет, олар арзан аграрлық өнім өндіруі тиіс және мұны ынталандыру қажет. Сондай-ақ агробанк туралы арнайы заң қабылдау қажет және оның әрбір аудан орталығында бөлімшелері болуы керек.
· Мұндай мемлекеттік банкте есеп айырысу-кассалық операциялар мен депозиттер бойынша қызмет көрсету үшін заңды негіздер болады, бұл кредиттік портфельді қорландырудың бюджеттен тыс көздерін құруға мүмкіндік береді. Біздің бағалауымыз бойынша фермерлер мен ауыл тұрғындарының еркін айналымында шамамен 8 трлн теңге бар», — деп атап өтті Дайрабаев.
Астық одағының өкілі Евгений Қарабанов агробанкті құру жаман идея емес деп санайды, бірақ жаңа қаржылық құрылым құруға негіз бар деп күмәнданады. Оның айтуынша, оны кім қаржыландырады және қандай ақша болады деген мәселе ашық зерттелуі тиіс. «Онда айтарлықтай қорландыру қажет, себебі ол әмбебап емес, тар мамандандырылған банк болуы тиіс. Бірақ мен бүгінде мемлекеттің мұндай мүмкіндігі бар екеніне сенбеймін», дейді Евгений Қарабанов.
Осылайша, оның пікірінше, нөлден ештеңе жасаудың қажеті жоқ, ал қолда бар активтердің жұмысын жай ғана қайта форматтауға болады.
«Егер ақшаға деген қажеттілікті қарастыратын болсақ, онда фермерлерге қандай да бір күрделі шығындарға, яғни техника мен ауыл шаруашылығы құралдарын, астық тораптары мен қоймалар түріндегі инфрақұрылымды сатып алуға ұзын ақша, сондай-ақ қысқа ақша қажет. Бірақ олар, мысалы, сәуірден қарашаға дейін болмауға тиіс. Бұл ақша жылдық болуы тиіс, сонда фермер өз өнімін жинау жұмыстарынан кейін қашан сататынын өзі шеше алады. Осылайша оған бірден өнім сатуға тура келмейді, себебі несиелер жанып жатыр», — деп түсіндірді Қарабанов.
Жалпы, Қазақстанның астық нарығына қатысушылар шын мәнінде ұзақ және арзан ақша проблемаларын шешуге мүмкіндік беретін көптеген қызықты тетіктер бар екенін баса айтады. Ең бастысы, мемлекет осы мәселеге назар аударып, оны шешуге атсалысуы тиіс.
