Ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің екінші форумында сөз сөйлеген президент Қасым-Жомарт Тоқаев саладағы маман тапшылығы мәселесін көтерді.
Мемлекет басшысының айтуынша, соңғы кездері ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілерден жұмыс күші жетіспейтіні жөнінде көп өтініш түсіп жатыр.
«Бұл түйткіл, әсіресе, егін егу, жиын-терін науқанында, өндірісті кеңейту немесе жаңа нысандар құрылысы кезінде қатты сезіледі.
Маман тапшылығы көршілес елдерден келетін еңбек мигранттары есебінен ішінара шешіледі. Шаруалар квотаны көбейтуді сұрайды. Олардың талабын ішінара орындауға болатын шығар. Бұл өзі қызық жағдай: бірі ауылда жұмыс жоқ десе, енді бірі жұмысшы жетіспейді деп шағымданады.
Әрине, жұмыс бар, бірақ онымен шұғылданатын адам аз. Мұны мойындау керек», — дейді Қасым-Жомарт Тоқаев.
- Мамандарға деген сұраныс 6,5 мыңға жуық адамды құрайды,
- оның жартысынан астамы — жоғары білікті мамандар.
- Бұл ретте фермер қожалықтары қызметкерлерінің тек 28% ғана бейінді білімі бар, бұл саланың өнімділігі мен орнықтылығын төмендетеді.
- Әсіресе агрономдар, ветеринарлар, инженерлер мен өнімді қайта өңдеу мамандары жетіспейді.
- Жағдайды жастардың ауылдан кетуі, жалақының төмендігі және мансаптық өсудің шектеулі мүмкіндіктері ушықтырып отыр.
Бұл мәліметтер сенатор Ернұр Айткеновтың қарашаның бас кезінде парламентте айтқан пікірінен келтірілген деректер
«Цифрлық технологияларды, автоматтандыру мен инновацияларды енгізуге ерекше назар аударған жөн. Аграрлық бiлiм берудi жаңғырту жөнiндегi жол картасын әзiрлеу және iске асыру. Дуальды оқытуды дамыту, тағылымдамалар мен өндірістік практикаларды кеңейту қажет. Бiтiрушiлердi жұмысқа орналастыру мониторингiнiң бiрыңғай цифрлық тұғырнамасын құру. Жас мамандарды әлеуметтік қолдау шараларын күшейту. «Дипломмен ауылға» бағдарламасы уақытша шара емес, ауылдық аумақтар үшін кадрларды қолдаудың тұрақты тетігіне айналуы тиіс», — деп есептейді ол.
Бүгінде, оның айтуынша, инфрақұрылымның дамымағандығынан, тұрғын үйдің жетіспеушілігінен және мансаптық өсудің шектеулі мүмкіндіктерінен дайындалған жас мамандар да ауылда қалуға асықпайды.
«Дипломмен ауылға» бағдарламасы тиімді құрал болып қала береді, бірақ одан әрі жетілдіруді талап етеді. 2024 жылы әрбір үшінші маман ғана жеңілдікті тұрғын үй несиесін пайдалана алды, ал бағдарламаны қаржыландыру көлемі шамамен үштен бірге қысқарды. Бұл ретте ауылда кадрларды бекітуде тұрғын үй және әлеуметтік қолдау маңызды рөл атқарады», — деп түйіндеді Е.Айткенов.
Ауыл шаруашылығы саласында кадрлардың жетіспеушілігі мәселесінің өзектілігін техника ғылымдарының докторы, Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университетінің халықаралық су орталығының директоры Анатолий Рябцев та атап өтті. Оның айтуынша, ауыл шаруашылығы үшін адамдардың мақсатты түрде дайындалуы өте маңызды. Шаруа қожалықтарына, үлкен ЖШС — барлығына мамандар қажет. «Бұрын 1985 жылға дейiн мақсатты қабылдау тәжiрибеге түскен, яғни шаруашылық жүргiзушi субъект өзiне қажеттi мамандардың белгiлi бiр санын оқуға жiберiп, оған ақы төлеген. Бүгінде қажетті мамандарды жинау қиын. Дайындық бар, бірақ түлектердің жартысынан көбі өз ауылына және өздері дайындалған мамандыққа оралмайды», — деп есептейді сарапшы.
Анатолий Рябцевтің пікірінше, ҰБТ да кадрларды мақсатты даярлауды нашарлатты. Мысалы, университетке түсу үшін 80 балл жинау керек. Бірақ мемлекет ауыл шаруашылығы мамандарын даярлау қажеттігін түсінеді және осы саладағы өтпелі балды төмендетеді. Демек, абитуриенттер жоғары оқу орнын бітіргеннен кейін осы мамандық бойынша жұмыс істемейді. «Менің ойымша, дайындықтың жаңа жүйесін және кадрларды іріктеудің жаңа жүйесін енгізу қажет. Ауылдағы жастарға белгiлi бiр жеңiлдiктер жасау. Ауылда білім алғысы келетін адам шаруашылық жүргізуші субъектіден оқуға жолдама алуы тиіс. Бұл оның ертең қайтып оралып, жұмыс істейтініне сенімділік. Кадрларды мақсатты даярлау барлық сұрақтарға жауап береді», деп толықтырды сарапшы.
