Салық реформасы елде жиі талқыланған тақырыптардың біріне айналды. Сарапшылар Салық кодексі енгізілгеннен кейін қазақстандықтардың шығыстары мен табыстары толық бақылауда болады деп есептейді. Жанама әдіске көшу мемлекетке цифрлық деректер негізінде қазақстандықтардың кірістері мен шығыстарын неғұрлым дәл есептеуге мүмкіндік береді. Мұндай пікірді салық кеңесшісі Дмитрий Казанцев LS тілшісімен кездескен кезде айтты.
Дмитрий Казанцевтің айтуынша, бақылаудың жаңа тетігі жалпыға бірдей декларациялауға байланысты енгізілуде, яғни мемлекет біртіндеп қазақстандықтардың табысын есептеудің цифрлық тәсілдеріне көшуді бастады.
«Бұл қазақстандық осы қарызды қандай ақшадан өтейтінін талдауға мүмкіндік береді. Мемлекет біздің шетелге кеткенімізді немесе ел бойынша саяхат жасағанымызды, қонақ үйлерге, банктік, сақтандыру және инвестициялық операцияларға, сатып алуларға, ақша қозғалысына бронь жасағанымызды көріп отыр. Бұл шығындардың бәрін олар есептей алады. Қарапайым сөзбен айтқанда, бұл жаппай бақылау. Осы мониторингтің элементтері бірнеше жылдан бері бар, алайда енді бұл модель барынша ашық бола бастады», — деп есептейді Д.Казанцев.
Сондықтан сарапшы қазақстандықтарға өз табыстарын дұрыс көрсетуді және оларды жасырмауды ұсынады.
«Цифрландыру мемлекетке жеке тұлғалардың кірістері мен шығыстарындағы сәйкессіздіктерді анықтауға мүмкіндік береді», — деп түйіндеді ол.
Uchet.kz жетекшісі Максим Барышев жаппай салықтық бақылау кезінде жүктеменің артуына қарсы тұру үшін салық органдарында білікті кадрлар жетіспейді деп қорқады. Оның айтуынша, Мемлекеттік кірістер комитеті автоматты тексерулер мен жасанды интеллектке сенім артады. Бірақ бұл қателіктерге толы, оны түзететін ешкім жоқ.
«Біз жаңа бұзушылықтармен емес, алгоритмдердің қателіктерінен туындаған автоматты хабарламалар ағынымен бетпе-бет келеміз. Мұнымен бәрібір құзыреті жоқ адамдар айналысатын болады», — деп атап өтті Барышев.
Сарапшы Қазақстандағы салық мәдениетінде бірқатар мәселелер бар екенін айтады. Негізгі мәселе – салық жүйесінің ашық еместігі, күрделі ережелер және заңнаманың жиі өзгеруі.
Бұған дейін салық органдары қазақстандықтардың жасырын табысын табу үшін жанама әдісті қолдана бастайтыны хабарланған болатын. 28 қазандағы тиісті бұйрықты қаржы министрі Мәди Тақиев бекітті. Бұйрыққа сәйкес, егер адамның (сатып алуға, мүлікке) шығыстары оның салық есептілігінде көрсетілген табыстармен сәйкес келмесе, салық органдары оның табысы мен салығын нақты шығыстар мен өткен табыстарға қарай қайта санай алады.
