Бүгін Zaman Bank алматылық журналистер мен блогерлардің басын қосып, — исламдық қаржы туралы, бұл нарықтың қалай жұмыс істейтінін, қандай мүмкіндіктерге жол ашатынын айтты.
Журналистерге Zaman Bank сарапшыларымен бірге исламдық қаржы өнімдерінің қалай жұмыс істейтінін және олардың неге сұранысқа ие болатынын анықтауға мүмкіндік туды.
Спикерлер ретінде Zaman Bank Басқармасының Төрайымы Гүлфайруз Асаева, Республикалық мешіттің Ұстазы, АХҚО Шариғат кеңесшісі және Zaman Bank Исламдық қаржыландыру қағидаттары жөніндегі кеңестің төрайымы Мақсатбек Каевтар сөйледі.
Банктің басқарма төрағасы Гульфайруз Асаева Zaman Bank ислам банкіне айналу жолын қалай өткенін айтып берді. Оның айтуынша, шариғат қағидаттарына сәйкес өнімдерді жасау ғана емес, жаңа қаржы мәдениетін құру маңызды болды. Бұл тек діни нормалар туралы ғана емес, сонымен қатар кез келген заманауи қаржы жүйесінде бағаланатын ашықтық, этика және сенім.
Гульфайруз Асаеваның айтуынша адамдар өздерінің құндылықтарына сәйкес келетін, бірақ қолжетімді және түсінікті болып қалатын қаржылық шешімдерді қалайды. «Сондықтан біздің міндетіміз — жай ғана сервисті ұсыну емес, біз не істеп жатқанымызды, оның іс жүзінде не үшін және қалай жұмыс істейтінін түсіндіру» дейді ол.
Мақсатбек Қайырғалиев исламдық қаржы — бұл жергілікті бастама емес, жаһандық трендтің бір бөлігі, оның аясында Қазақстан лайықты ұстанымға ие бола алатынын айтты.
Әлемде ислам қаржысының көлемі 3 триллион доллардан асады және жыл сайын 10-12% -ға өсуді жалғастыруда. Бұл әділдікке негізделген қаржылық модельге деген сенімнің өсіп отыр. Ал біздің елде, әзірге нарықтың 1 пайызын ғана еншілеп отыр.
Қазіргі қолданыстағы заңда ислам банктеріне қатысты бір ғана бап бар. Мәжілісте шариғат операцияларын реттейтін заң жобасы қаралуда. Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрайымы Мәдина Әбілқасымова Қазақстанда ислам банкингін дамыту үшін жаңа мүмкіндіктер пайда болатынын мәлімдеді.
«Қаржыландырудың баламалы тетіктерін дамыту үшін біз әмбебап банктерге қолда бар лицензия шеңберінде исламдық банк операцияларын жүзеге асыру құқығын беруді ұсынамыз», деді Әбілқасымова.
Яғни банктер исламдық қаржы өнімдерін ұсынатын мамандандырылған бөлімшелерді жеке исламдық банкті тіркеу қажеттілігінсіз құра алады.
Бұл ретте мұндай бөлімшелердің жеке активтер есебі, қызметкерлер командасы және аудит болады. Арнайы кеңес қаржы өнімдерінің шариғат заңдарына сәйкестігін бағалайтын болады.
Әзірге қоғамда исламдық қаржыландыру жүйесі туралы сөз болғанда миф басым.
Мақсатбек Қайырғалиевтің айтуынша, ислам банкингінде, егер құрылыс компаниясы тұрғын үй салса, ислам банкі бұл жобаны қаржыландырады. Яғни банк өз қаражатын бизнес-компанияларға салады, содан кейін пайда олардың арасында бөлінеді. Бұл жерде пайыздық мөлшерлеме жоқ және бұл шариғат нормаларына қайшы келмейді. Азаматтар үшін де бөліп төлеу мүмкіндігі қарастырылған.
«Қарапайым банктерде клиент жай ғана несие алады және ақшаны пайызбен қайтаруға міндетті, бұл ретте барлық тәуекелдер қарыз алушыға тиесілі. Ал ислам банкінде пайда мен тәуекелдер тең бөлінеді. Сондықтан банк жобаларды мұқият іріктейді, оларды инвестор ретінде бағалайды және кәсіпкердің табысына мүдделі. Ол төлемдерді кейінге қалдырып, бизнесті дамытуға ықпал ете алады», — деп түсіндірді сарапшы.
Ислам банкингі Малайзия, Сингапур және Ирандағы тұрғын үй мәселелерін ипотеканы және шағын бизнесті қолдай отырып, тиімді шешеді.
Еуропа елдері, соның ішінде Ұлыбритания шариғат қаржысын енгізе бастады.
«Бұл жүйе біз үшін пайдалы болады деп санаймын. Бәлкім, кәсіпкерлер онымен әлі аз таныс шығар, бірақ заң қабылданғаннан кейін ол тиімді жұмыс істей бастайды. Мысалы, Иран санкцияларға қарамастан, ислам моделінің арқасында экономиканы дамытып, автоөндірісті және шағын бизнесті жолға қойды. Ол әлемдік дамудан артта қалды деуге болмайды», — деп атап өтті сарапшы.
