Қазақстан қор биржасы (KASE) еуробондтар (шетел заңнамасына сәйкес шығарылған облигациялар) облигациялар бойынша есеп айырысудың жаңа тетігін іске қосты, бұл сатып алуға өтінім берген сәтте инвесторлардың қаражатын бұғаттамай-ақ, KASE алаңында бағалы қағаздарды орналастыруға қатысуына мүмкіндік береді.
Жаңа тетік KASE Клиринг орталығының Орталық контрагент функцияларын орындауының арқасында өтінімдерді инвестор портфеліне – яғни, клиенттің Бағалы қағаздардың орталық депозитарийіндегі шоттарында сақталған құралдарына қарай есептелетін «бірыңғай лимит» шеңберінде беруге мүмкіндік береді. Енді есеп айырысу күніне дейін ақша инвестордың иелігінде қалады және инвестор оны тек мәміле бойынша есеп айырысу жүргізілетін күні, яғни сатып алу бойынша түпкілікті есеп айырысу жүргізілетін күні енгізе алады.
Нарық үшін беретін артықшылықтар:
- Инвесторларға – қаражатты алдын ала бұғаттамай-ақ, орналастыруға қатысу мүмкіндігі (бірыңғай лимит болған жағдайда), активтерді икемді басқару және орталық контрагент арқылы қосымша қорғау.
- Брокерлерге – қолмен жүргізетін операциялар мен тәуекелдердің азаюы: барлық есеп айырысу Клиринг орталығы мен Орталық депозитарий арқылы бір орталықтан жүргізіледі. Контрагенттермен тікелей шарттық қатынас жасау қажет емес.
- Эмитенттерге – халықаралық орналастыру кезінде жергілікті капиталға жедел қол жеткізу және есеп айырысу жүргізу кепілдігі.
- Жаңа схеманың басты ерекшелігі – мәмілеге қатысушылардың толық қорғалуы. Ақша мен бағалы қағаздар тікелей қатысушылар арасында берілмейді, олар Орталық контрагент жүйесі арқылы өтеді. Бұл міндеттемелердің орындалуына кепілдік береді. Тараптардың бірі қандай да бір себеппен есеп айырысуды орындамаса да, жүйе мәміленің бәрібір аяқталуын қамтамасыз етеді.
«Біз нарыққа қатысушылармен бірлесіп, процестерді бұрынғыдан да сенімді, ашық және ыңғайлы етіп, қазақстандық компаниялардың еуробондтарын орналастыруға қатысатын инвесторлар үшін қолайлы жағдай жасадық. Қатысушылар ақша қаражатын бұғаттамай-ақ өтінім бере алады, ал Клиринг орталығы – KACC (орталық контрагент ретінде) олардың активтерінің портфеліне сүйене отырып, лимиттерді есептейді. Бұл ретте эмитенттер есеп айырысу толық жүргізілетініне кепілдік алады. Енгізілген схема бүкіл қазақстандық облигациялар нарығының өтімділігін арттыруға мүмкіндік береді», – деп атап өтті KASE Client Relations Office директоры Азиза Ордабаева.
Нарыққа қатысушылардың пікірі
Роман Асильбеков, «Halyk Finance» Басқарма төрағасының орынбасары:
«Бірыңғай лимитті пайдалану арқылы есеп айырысу тетігі Halyk Finance бастамасымен және оны әзірлеп, енгізуге белсенді қатысуымен іске асырылды. Бұл тетікті іске асыру қазақстандық инвесторлардың еурооблигацияларды бастапқы орналастыруға қатысу мүмкіндіктерін өте сапалы өзгертті, еурооблигацияларды орналастыруға қатысу қолжетімділігін едәуір арттырды және жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысуды уақытылы жүргізу жөніндегі міндеттемелерді орындамау тәуекелін төмендетті. Сонымен қатар есеп айырысудың жаңа тетігін енгізу KASE қайталама нарығында еурооблигациялардың өтімділігін едәуір арттыруға мүмкіндік береді, себебі енді қазақстандық инвесторлар бастапқы орналастыру кезінде сатып алған барлық қағаз инвесторлардың Бағалы қағаздар орталық депозитарийіндегі шоттарына аударылады және KASE-де сауда-саттық үшін қолжетімді болады».
Анатолий Строганов, «Alatau City Invest» Басқарма төрағасының орынбасары:
«Жаңартылған есеп айырысу схемасын енгізу – бұл жай техникалық жетілдіру емес, капитал нарығын икемдірек және заманауи ету жолындағы маңызды қадам. Енді инвесторлар бағалы қағаздарға негізделген бірыңғай сауда лимитін пайдаланып, алдын ала қаражатты депозитке салмай-ақ, орналастыруға қатыса алады. Бұл шешім нарықты жылдам, ыңғайлы әрі қолжетімді етеді. Біз Alatau City Invest-те KASE және Орталық депозитариймен бірлесіп осы схеманы әзірлеуге өз үлесімізді қосқанымызды және $500 млн сомаға «Бәйтерек» ҰБХ еурооблигацияларының елеулі шығарылымын орналастыруды ұйымдастырғанымызды мақтан тұтамыз. Инвесторлардың қызығушылығы рекордтық болды, бұл – инфрақұрылымдық өзгерістердің шынымен де жұмыс істейтіндігінің ең жақсы көрсеткіші».
Қорытынды:
Жаңа есеп айырысу жүйесі отандық және халықаралық инвесторлар үшін Қазақстанның капитал нарығын жылдамырақ, ашық әрі ыңғайлы етті.
