Өткен жылы Мемлекте басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев азаматтардың мүлкін сақтандыру жүйесін одан әрі жетілдіру жолдарын қарастыруды тапсырған еді.
2024 жылы 2024-2026 жылдарға арналған республикалық бюджет шығынын 13 миллиард теңгеге қысқартты. Вице-премьер Қанат Бозымбаев 24 сәуірде су тасқынының салдарын жоюға шамамен 200 миллиард теңге қажет болатынын айтқан.
Ал сарапшылар Елімізде жылжымайтын мүлікті сақтандыру көрсеткіші 2% аспайтынын айтады. Еліміздегі сақтандыру компаниялары осылай, дейді. БҰҰ мәліметінше, соңғы 20 жылда дүниежүзінде жер сілкінісі, су тасқыны, құрғақшылық пен дауыл саны екі есе өскен. Қазақстан халқының 75 пайызы табиғи апаттардың қаупі жоғары аумақта тұрады.
Мәжілісмен ЕДБ қазақстандықтарға тиімсіз жағдай жасап отыр деп есептейді.
«Банктерді кепіл мүлікті қарыз алушыларға аудармай, өз есебінен сақтандыруға міндеттеу ұсынылады. Сондай-ақ, адамдарға ипотеканы рәсімдеу кезінде компанияны өздері таңдауға мүмкіндік беру керек. Кепіл мүліктің нақты нарықтық құнын шартта көрсетуге міндеттеуді және банктерге сақтандыру функцияларын орындауға тыйым салуды ұсынамын», — дейді Елнұр Бейсенбаев.
Депутат сондай-ақ қысқа мерзім ішінде жылжымайтын мүлікті табиғи апаттардан міндетті сақтандыру туралы заң жобасын әзірлеп, парламентке енгізуді сұрады. Дәлел ретінде ол 2024 жылғы табиғи апатқа қатысты жағдайды еске салды.
«Су тасқыны маусымы басталды, өткен жылдың тәжірибесі тұрғын үй сақтандыруы болмаған жағдайда едәуір қаржы шығындары мемлекеттік бюджетке аударылатынын көрсетті. Қазақстанда бұл жүйе мүлдем дамымаған, себебі заңнамалық базадағы олқылықтарға байланысты әділ ойын ережелері айқындалмаған. Себебі сақтандырудың қазіргі шарттары халық үшін ауыртпалықты және тиімсіз болып табылады. Адамдар нақты қорғау мен залалды өтеуге кепілдік бермейтін полисті сатып алудың мәнін көрмейді», — деп түсіндірді Бейсенбаев.
Оның айтуынша, кепілдікті сақтандыру әдетте қарыз алушының бастапқы жарнасы мен ай сайынғы төлемдерін есепке алмағанда, тек несие сомасын ғана жабады. Осылайша, Е.Бейсенбаевтың пікірінше, клиенттің қаржылық шығыны еленбейді.
«Сонымен қатар, бүгінде банктер адамдарға нақты компанияларды таңдауды шектей отырып, оларды күштеп таңдап жатыр. Ал нәтижесінде сақтандыру жағдайы туындаған кезде адам төлеуден бас тартуы мүмкін. Бұл ретте, азаматтық заңнамаға сәйкес, заемшы табиғи апаттар кезiнде де кепiлдiк мүлiктiң сақталуына жауап бередi. Банктер одан босатылады. Мұндай теңсіздік әділдік қағидатына қайшы келеді. Жер сілкінісі салдарынан тұрғын үйінен айырылған қарыз алушы банк алдындағы несиесін өтеуге міндетті», — деп жалғастырды депутат.
Жалпы, оның мәліметінше, Қазақстан аумағының 70% -ға жуығы табиғи апаттар қаупіне ұшыраған, ал сейсмикалық аудандар 40% құрайды, онда 7 млн-нан астам адам тұрады.
Бұрын хабарланғандай, Қазақстанда апатты тәуекелдерден сақтандыру моделінің жобасы әзірленді.
Естеріңізге сала кетейік, табиғи қауіп-қатерлерден міндетті қорғауды енгізу қажеттілігі туралы әңгімелер 2023 жылдан бастап жүргізіледі. Компаниялары сайт арқылы онлайн-калькулятор қызметін де ұсынады.
Қызмет құны қанша теңге тұрады?
krisha.kz сайтындағы мәліметтерде, 2025 жылы пәтер ауданының орташа шаршы метрі қанша теңге тұратыны айтылған.
Қазақстан бойынша Алматы мен Астанада пәтерді сақтандыру құны жоғары. Астанада полис жылына 82 мың теңге (айына 6833 теңге) тұрады. Ал Алматыда біз таңдаған сақтандыру полисі жылына 119,2 мың теңге (айына 9 933 теңге) тұрады. Дегенмен сейсмикалық тұрғыда қауіпті аймақта бұл тариф құны одан да жоғары болуы мүмкін.
Ал Шымкентте (жылына 69,2 мың теңге, айына 5 767 теңге), Атырауда (жылына 64 мың теңге айына 5 767 теңге), Қонаевта және Петропавлда (жылына 61,4 мың теңге, айына 5 117 теңге), Өскеменде (жылына 61,2 мың теңге, айына 5 100 теңге) деп есептелген.
Қостанайда полис құны жылына 60,4 мың теңге болса, айына 5 033 теңгеден келеді. Ақтауда (жылына 60,2 мың теңге, айына 5 017 теңге), Қарағандыда (жылына 59,6 мың теңге, айына 4 967 теңге), Павлодарда (жылына 59,2 мың теңге, айына 4 933 теңге), Семейде (жылына 57,6 мың теңге, айына 4 800 теңге) және Жезқазғанда (жылына 56,4 мың теңге, айына 4 700 теңге) болып тұр.
Сақтандыру тарифі арзан өңірлер қатарында Орал қаласы кқш бастап тұр. Мұнда тұрғындар жылына 52,4 мың теңге төлейді, демек айына 4 367 теңге есептеледі. Түркістанда сәл арзан. Мұнда жылына 52 мың теңге есептелген. Айына 4 333 теңгеден келеді. Көкшетауда тұрғындар жылына 50,6 мың теңге төлей алады, айына 4 217 теңгеден шығады. Ал Талдықорғанда пәтердің нарықтағы бағасын есептегенде жылына 49,8 мың теңге шығып тұр. Бұл дегеніміз айына 4 150 теңге.
Үздік үштікке Ақтөбе қаласы ілігіп тұр. Мұнда 80 шаршы метрлі 3 бөлмелі пәтерді сақтандыру құны 48,4 мың теңгені құрайды. Ай сайын есептегенде 4 033 теңге болады. Таразда полис үшін жылына 48 мың теңге төлеу қажет болады. Айына есептегенде 4 мың теңге шығады. Ең арзан сақтандыру полисі Қызылорда қаласында болып тұр. Мұнда жылына 39 мың теңге, айына 3250 теңге шығып тұр.
