2025 жылғы 12 сәуірде Ұлттық экономика министрлігінің (ҰЭМ) баспасөз қызметі Қазақстанның экономикалық өсімін қамтамасыз ету жөніндегі жедел штабтың отырысы өткенін хабарлады. Оған премьер-министрдің орынбасары — ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин төрағалық етті. Отырыста KEGOC, «Қазақтелеком» және «Самұрық-Энерго» ірі энергетикалық және телеком-операторларының инвестициялық жобалары «олардың Қазақстан экономикасының жалпы қосылған құнына (ЖҚҚ) қосқан үлесі арқылы» қаралды.
Қазіргі уақытта компания айналысып жатқан KEGOC-тың екі негізгі жобасы — бұл Қазақстанның БЭЖ Оңтүстік аймағының электр желісін күшейту және Батыс аймағын БЭЖ-мен біріктіру. Осы жобалар аясында 2025 жылы 66,7 млрд теңгені игеру жоспарланған, деп хабарлады ҰЭМ баспасөз қызметі. Қаражат құрылыс-монтаждау жұмыстарына, жабдықтарды сатып алуға және жеткізуге, жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеуге және қызметтің басқа да түрлеріне бағытталған. KEGOC басқарма төрағасы Нәби Айтжанов материалдар мен жабдықтарды жеткізудің 92% -ын отандық өндірушілер жүзеге асыратынын, қосалқы станцияларды салу кезінде жергілікті қамту үлесі 64% -ға жететінін атап өтті.
Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесін тұрақты дамыту үшін «KEGOC» АҚ ұзақ мерзімді жобаларды іске асырады. Олардың қатарында жалпы ұзындығы 8,5 мың км астам 220-500 кВ бар 95 жоғары вольтты желіні кезең-кезеңмен қайта жаңарту, Қазақстанның оңтүстік электр энергиясына қажеттілікті жабу міндеттерін шешуге бағытталған Қазақстан БЭЖ транзиттік әлеуеті мен өткізу қабілетін арттыру жөніндегі жоба бар. Астананы электрмен жабдықтауды күшейту, Астанадан Қарағандыға дейінгі 500 кВ қосалқы станциясын және 500 кВ ӘЖ салу, Қарағанды — Жезқазған — Қызылорда — Шымкент ӘЖ, Қарабатан — ҚС 500 кВ желілерін салу арқылы Батыс энергия торабын күшейту Бейнеу — Маңғыстау ҚС ұзындығы 800 км
• Соңғы кезең 2035 жылға дейін есептелген Батыс аймақты Қазақстанның БЭЖ-мен біріктіру жобасы болмақ. Ол Қазақстанның энергия жүйесін айналдыруға, болашақта Кавказ — Орталық Азия энергетикалық дәлізін іске асыру үшін жағдай жасауға мүмкіндік береді. Жоба «Батыс-Оңтүстік» тұрақты ток желісін салуды көздейді. Барлық жобалар жоспарлы іске асыру мерзімінен бұрын жүріп жатыр, деп сендіреді ҰЭМ баспасөз қызметі.
• «Қазақтелеком» төрт ірі инвестициялық жобаны іске асырады:
• Астанада құны 14,2 млрд теңгеден асатын дата-орталықтың құрылысы — жасанды интеллект, электрондық үкімет және цифрлық бизнес үшін инфрақұрылымның негізгі элементі.
• 88 қала мен 128 ауылдық елді мекенді қамтитын 2028 жылға дейін FTTH желісін өрістету (оптикалық талшық салу). Жалпы бюджет — 45,3 млрд теңге.
• Құны 65 млрд теңге болатын 5G желісін («Кселл» жобасы) кеңейту. Жоба IoT, телемедицина және ақылды қалалар тұжырымдамасын енгізу үшін база болады.
• ҚР ауылдарында 1,5 мың ауылдық мектепті, 2,1 млн мемлекеттік мекемені және 60 мыңнан астам абонентті қосуды қамтитын, 2028 жылға дейін құны 175 млрд теңгені құрайтын ТОБЖ АЕМ 2.0 құрылысы.
«Самұрық-Энерго» 32 инвестициялық жобаны жүзеге асырады, оның 14-і — ең ірі. Компания сондай-ақ Алматы облысында Қонаев, Алатау қалаларын және агломерацияны дамыту үшін инфрақұрылымдық объектілерді салу жөніндегі жобаларды қарастыруда. Іске асырыла бастаған ірі жобалардың қатарында — Алматы ТЭЦ-2 жаңғырту, Алматы облысындағы ТЭЦ-3 қайта жаңарту, Көкшетау, Семей, Өскеменде ЖЭО, Қызылорда облысында электр станциясының құрылысы, Абай облысындағы ГЭС, Екібастұз ГРЭС-2 кеңейту және қайта жаңарту және басқалары бар. «Кеңес қорытындысы бойынша вице-премьер Ұлттық экономика министрлігіне жүзеге асырылып жатқан бастамалардың ауқымын ескере отырып, 2025 жылға арналған барлық үш компанияның жобаларынан жалпы қосылған құн және негізгі капиталға инвестициялар бойынша есептер дайындауды тапсырды», — деп хабарлады ҰЭМ баспасөз қызметі.
Сондай-ақ, инфрақұрылымдық жобаларды кез келген экономикалық сын-қатерлер жағдайындағы тұрақтылықтың негізі ретінде уақтылы іске асыру қажеттігін атап өтіп, жекелеген компанияларды қарау қорытындысы бойынша штаб отырысында «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-ның ел экономикасына қосқан үлесі тұрғысынан экономикалық тиімділігі қаралатынын «атап өтті.
БҚО-да «Самұрық-Қазына» АҚ-ның бірыңғай қайырымдылық операторы – «Samruk-Kazyna Trust» қорының қолдауымен «Ozgeepic Oral» креативті хабы ашылды. Іс-шараға «Самұрық-Қазына» АҚ басқарушы директоры Ғибрат Ауғанов, облыс әкімі Нариман Төреғалиев, өңірдің креативті жастары мен шығармашылық қауым өкілдері қатысты.
Батыс Қазақстан облысының әкімдігімен серіктестікте ашылған орталықтың дизайн жұмыстарына, заманауи жиһаздармен және құралдармен жабдықтауға «Samruk-Kazyna Trust» қоры 211 млн теңге қаражат бағыттады. Соның арқасында хабта театр және көрме залдары, анимациялық және музыкалық студиялар, подкаст жазу студиялары, коворкинг және мастер-кластар өткізетін кеңістіктер пайда болды. Ал ғимаратты жөндеу «КПО» компаниясының есебінен жүргізілді.
Алдағы уақытта хабта креативті индустрия саласында 200 жаңа маман даярланады. Соның ішінде 10 маман-аниматорды оқыту арқылы облыста алғашқы анимациялық студия құру жоспарлануда.
«Бүгін дарынды жастар мен шығармашылық саланың азаматтары үшін маңызды күн. Себебі, халыққа қажетті, сұраныстағы түрлі контент дайындайтын, әрі креативті мамандардың кәсіби ортасын қалыптастыратын орта пайда болды. Оралдағы орталық — «Самұрық-Қазына» қорының еліміз бойынша ашқан үшінші креативті хабы. Осыған дейін Ақтөбе және Петропавлда пайдалануға берілді. Жалпы Батыс Қазақстанда соңғы төрт жылда 1,5 млрд теңге болатын 16 әлеуметтік жоба жасадық. Солардың бірі жыл сайын 700 ерекше бала көмек алатын «Қамқорлық» оңалту орталықтарыү Қазіргі таңда тасқын салдарынан зардап шеккен Жаңаөмір ауылында көпфункционалды спорт кешенін салу жоспарланған. Бұл да Қор компаниялар тобының өңірлердің инфрақұрылымын дамытуға, халықты әлеуметтік қолдауға жасап жатқан қадамының бірі», — деді «Самұрық-Қазына» АҚ басқарушы директоры Ғибрат Ауғанов.
Соңғы төрт жылда «Самұрық-Қазына» қорының компаниялар тобы атынан БҚО-да 1,5 млрд теңге болатын 16 әлеуметтік жоба жүзеге асырылды.
Тек 2022 жылы ғана Қор республикалық бюджетке 170 млрд теңге дивиденд төлеп, 2021 жылғы көрсеткіштен екі есе асып түсті. Бұдан басқа, 132 млрд теңге өзге де бөлу түріндегі әлеуметтік және инфрақұрылымдық жобаларды қолдауға бағытталды. Оның ішінде Қазақстандағы жаһандық геосаяси белгісіздік жағдайында 2024 жылы министрлер кабинеті ауысты. Президент Үкіметтің кеңейтілген отырысында сөйлеген сөзінде «Самұрық-Қазына» қорын іргелі сауықтыру үшін жаңа жүйелі шаралар қажеттігі туралы мәлімдеді.
«Самұрық-Энерго» энергетикалық инфрақұрылым салу
«Самұрық-Энерго» АҚ 32 инвестициялық жобаны іске асыруда. Оның 14-і өте ірі. Компания сондай-ақ Қонаев, Алатау қалалары мен агломерацияны дамыту үшін Алматы облысында инфрақұрылымдық объектілер салу жобаларын қарастыруда. Іске асыру басталған ірі жобалардың қатарында Алматы ЖЭО-2-ні жаңғырту, Алматы облысында ЖЭО-3-ті қайта жаңарту, Көкшетау, Семей, Өскемен қалаларында ЖЭО, Қызылорда облысында электр станциясын салу, Абай облысында ГЭС, Екібастұз ГРЭС-2-ні кеңейтуге арналған жобалар бар.
Қордың жалғыз акционері ҚР үкіметі
Былтыр «Самұрық-Қазына» отандық тауар өндірушілермен 1,1 триллион теңгеге офтейк-келісімшарттар жасаған. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 10 есе көп. Президент қабылдауында болған басқарма төрағасы Нұрлан Жақыпов осылай деді. Ол қазір компаниялар тобының инвестициялық портфелінде 100 миллиард доллардан асатын 130 жоба барын айтты. Биыл 7 ірі инвестициялық жоба аяқталмақ. Олардың қатарында «Достық-Мойынты» учаскесінде екінші теміржол желісі мен Алматы айналма теміржолын салу, Ақтау портының базасында контейнерлік хаб құру сияқты жобалар бар. Мемлекет басшысы «Самұрық-Қазынаның» тиімділігі мен активтер құнын арттыру жұмысын жалғастыру маңызды екенін айтты. Сондай-ақ ұлттық экономиканың болашағына тікелей әсер ететін негізгі инфрақұрылымдық жобаларды сапалы іске асыру аса маңызды деді. Орасан активтерге иелік ететін «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ Қазақстан экономикасы үшін едәуір қосымша құн жасайды және оның жұмыс істеген уақытында шоғырландырылған түсімі үштен бірге өсті.
Қалай пайда болды.
Қазақстанда мемлекеттік холдингтердің пайда болу тарихы Сингапур (Temasek) және Малайзия (Khazanah) холдингтерінің бейнесі бойынша құрылған «Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі қазақстандық холдингін құрудан басталады. Бұл бағытта Қазақстан экономиканың көптеген салалары мен секторларын: білім, ғылым, денсаулық сақтау, бұқаралық ақпарат құралдары, ауыл шаруашылығын «холдингтендірудің» елеулі жолынан өтті. Мемлекеттік кәсіпорындарды бір шатырмен біріктіру олардың тиімділігі мен құнын арттыруға және корпоративтік басқарудың үздік тәжірибелерін енгізуге мүмкіндік береді деп болжанған болатын.
«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ корпоративтік басқару эволюциясынан өтті, онда үздік қазақстандық тәжірибелер бекітілді. Бұған қордың мөлшері де, министрліктерден үлкен қашықтығы да ықпал етті, бұл оның басқа холдингтермен салыстырғанда артықшылықты жағдайын және тиісінше оның өзінің еншілес ұйымдарына үлкен ықпалын айқындады.
Жедел штаб отырысында осы компаниялардың ірі инвестициялық жобалары қаралды
