Ұлттық паркке қатысты шешімін таппай жүрген күрделі мәселелердің бірі төлем жүйесі болатын.
Журналистердің қатысуымен өткен прес тур барысында бұл мәселенің де шешімін тапқаны белгілі болды. Ұлттық парктің бүгінгі жағдайы мен жаңалықтары Ұлттық парк аумағына барған БАҚ өкілдеріне таныстырылды.
Биылдан бастап кіру ақысын банк қосымшасы арқылы аудару жүйесі іске қосылды. Іле Алатауы ұлттық паркі басшылығының мәлімдеуінше баға көліктің көлеміне қарай есептеледі. Электрокар мен автобустарға да жеңілдік жоқ.
Енді бұл бағыт ақылы трассалар сиякты терминалдардар бойынша жұмыс істейді.
Іле Алатауы табиғи паркі бас директорының орынбасары Арқау Шантаевтың айтуынша, егер алдын-ала төлеп келсе, кезек мәселесінде кідіріс болмайды. Бүгінгі дейін электронды төлем жүйесі Алма-Арасан, Түрген, Бұтақты және Қаскелең шатқалдарында орналастырылды. Төлем бағасы көлік түріне қарай есептелген. Баға көліктегі орын санына қарап өсіп отырады. Ұлттық парк басшыларының айтуынша, былтыр шаткалға 824 мың адам келсе, биылғы 8 айдаңы көрсеткіш 1 млн адамға жеткен. Іле Алатауы табиғи паркі бас директоры Елнұр Ахметовтың айтуынша, жол қауіпсіздігіне байланысты кейбір көліктердің паркке кіруіне шектеу қойылған болатын. Енді бұл жолдарды жөндеу, жарларды арнайы сым темір арқылы бекіту жұмыстары екі жылда аяқталады. Жол ашылған күнде арнайы экологиялық автобустарды өткізіледі.
Алматыдағы Іле-Алатауы Ұлттық паркі аумағында «Бақыт соқпақтары» жобасы аясында жаңа абаттандырылған тау маршруты мен Қазақстандағы ең биік аспалы көпір ашылды.
Тау бағыты мен көпірлі BI Group компаниясы өзінің 30 жылдығына орай Алматының танымал тау бағыттарын абаттандыруға арналған «Бақыт жолдары» бастамасы аясында сыйға тартқан.
Абаттандырылған тау маршруты Проходное шатқалы арқылы Терра алаңына және Алёшкин көпірінен 3330 метр биіктікте орналасқан Космостанцияға дейін жалғасады. Бұл – жаяу серуендеуді ұнататындар арасында кең таралған бағыттардың бірі. Маршруттың жалпы ұзындығы – 13,5 км, биіктік айырмашылығы – шамамен 1580 метр. Жобаның үшінші кезеңіне салынған инвестиция көлемі – 106 млн теңге.
Жоба аясында салынып, символына айналған Алёшкин көпірі – Қазақстандағы ең биік аспалы көпірлердің бірі. Ұзындығы – 50 метр, ал теңіз деңгейінен биіктігі – 3000 метрден асады. Жоба аясында бұдан бөлек екі экодәжетхана (Ecodomeo), үш ағаш беседка-шале, 14 орындық, 80 метр қауіпсіздік қоршауы, 6 бағыттаушы және 4 ақпараттық карта орнатылған.
Компания өкілдерінің айтуынша «Бақыт жолдары» жалғасын табады. Оның аясында 2026 жылы ұзындығы 17 шм болатын Бутаков шатқалындағы 4 маршрутты, 2027 жылы 11 шм болатын «Жапон жолы – экопост» бағыттарын абаттандыру жоспарлануда. Барлық бағыттар инфрақұрылыммен жабдықталады. Бұл бағытқа 335 млн теңге инвестиция бағыттылмақ. Сонымен қатар 100 млн теңге инвестиция бөліп, GPS-тректермен онлайн карталарды, тіркеу жүйесін, ТЖД-ға автоматты хабарлауды және қауіпсіздік нұсқауларын қамтитын цифрлық жүйе жасап, Алматы әкімдігіне берілмек.
2019 жылдан бері «Бақыт жолдары» жобасы аясында 27 шм соқпақ абаттандырылды, бес маршрут ашылды, 10 жаппа, 56 орындық, 30 көрсеткіш және карта, 600 метрлік баспалдақ пен тұтқа, 14 ақпараттық панель орнатылған. Жалпы инвестиция көлемі шамамен 1 миллион АҚШ долларын (360 миллион теңге) құраған.
Бұл жоба неліктен маңызды деген сұраққа жауап берген компания өкілдерінің айтуынша жыл сайын Алматы тауларына мыңдаған адам жаяу серуендеуге келеді. Бірақ кейбір бағыттар қауіпсіз емес – соңғы 5 жылда 260-тан астам құтқару операциясы жүргізілген. Сондықтан «Бақыт жолдары» жобасы қауіпсіздікті, жайлылықты және экологиялық шешімдерді ұштастыра отырып, бұл жағдайды өзгертуді көздейді.
Ұзақтығы 13,5 км бағыт теңіз деңгейінен 3330 метр биіктікте орналасқан Ғарыш станциясына апарады. Биіктік айырмасы шамамен 1580 метрді құрайды.
Үшінші кезеңнің символы Алешкин көпірі болды — теңіз деңгейінен 3000 метрден астам биіктікте орналасқан 50 метрлік құрылым. Бұл хайкинг әуесқойларының арасында ең көп баратын орындардың бірі.
Маршрут бойында мыналар белгіленген:
— екі Ecodomeo экотуалеті,
— үш шале-күрке,
— 14 дүкен,
— 80 метр сақтандыру тұтқалары,
— алты көрсеткіш және төрт навигациялық инфопанель.
Жоба 2019 жылдан бастап жүзеге асырылып келеді. Осы уақыт ішінде Көк-Жайлау, Казактар шатқалы, Каменский жазығы учаскелерін, сондай-ақ Медео — Панорама шыңы бағыттарын қоса алғанда, бес түрлі бағыттағы 27 км тау соқпақтары абаттандырылды.
Барлығы алты жыл ішінде бағдарлама шеңберінде:
— 10 күрке,
— 56 дүкен,
— 30 көрсеткіш,
— 600 метр баспалдақ және сүйеніш,
— 14 навигациялық стенд.
Іске асыру барысында салынған инвестиция көлемі 360 миллион теңгеден асты.
2028 жылға дейін не жоспарлануда
Алдағы үш жылда бірқатар жаңа кезеңдер іске асырылады. 2026 жылы Бутаков шатқалында (17 км) төрт маршрутты абаттандыру басталады, ал 2027 жылы — «Жапон жолы — экопост» маршрутын (11 км) салу басталады. Барлық учаскелер навигация элементтерімен және демалыс аймақтарымен жабдықталады. Алдағы кезеңдердің жалпы бюджеті 335 млн теңгеге бағалануда.
Қауіпсіздік және сандық навигация
Жобаның негізгі міндеттерінің бірі тек эстетика мен ыңғайлылық қана емес, сонымен қатар туристердің қауіпсіздігі болды. Мыналарды қамтитын цифрлық жүйе әзірленуде:
— GPS тректері бар онлайн карталар,
— туристерді тіркеу жүйесі,
— ТЖМ автоматты хабарлау функциясы,
— қауіпсіздік жөніндегі ұсынымдар.
Дайын жүйе Алматы әкімдігінің балансына беріледі. Оның құны — шамамен 100 миллион теңге.
Іле Алатауы тауларына жыл сайын мыңдаған адам келеді, алайда инфрақұрылым мен қарапайым навигацияның жоқтығы мұндай жорықтарды ықтимал қауіпті етеді. Соңғы бес жылда Алматы маңында 260-тан астам құтқару операциясы жүргізілді. Жобаны жүзеге асыру қала тұрғындары мен туристер үшін қауіпсіз әрі қолжетімді орта құруға мүмкіндік береді.
Маршрут жұмысына 150-ден астам еріктілер қатысты. Олар тек инфрақұрылым орнатып қана қоймай, Алёшкин көпірінде ту көтерді.
Жоба тұрақты туризм мен қалалық ортаны дамытуға бағытталған экологиялық және әлеуметтік бағдарланған бастаманың бір бөлігіне айналды. 2025 жылы бұл бастама жобаның артында тұрған ұйымның мерейтойына орай іске асырылатын 30 игі істің тізіміне енді.
Іле-Алатауы мемлекеттік ұлттық табиғи паркі – Қазақстан Республикасы
Үкіметінің 1996 жылғы 22 ақпандағы қаулысымен құрылған, еліміздегі аса маңызды
экологиялық аймақтардың бірі. Парктің басты мақсаты – табиғи экожүйелерді, сирек
кездесетін өсімдіктер мен жануарларды сақтау, биологиялық әртүрлілікті қорғау, ғылыми-
зерттеу, экологиялық ағарту және тұрақты экотуризмді дамыту.
Ұлттық парктің жалпы аумағы – 200 160 гектар. Ол Алматы қаласының
оңтүстігінде, Іле-Алатауының (Тянь-Шань) солтүстік беткейінде орналасқан. Парктің
аумағы батыстағы Шамалған өзенінен шығыстағы Түрген өзеніне дейін 120 шақырымға
созылып жатыр, ені – 30–35 шақырым.
Ұлттық парктің құрамына 4 филиал кіреді:
• Ақсай филиалы – 57 839 га,
• Медеу филиалы – 41 075 га,
• Талғар филиалы – 26 652 га,
• Тұрген филиалы – 74 594 га.
Сондай-ақ парктің құрамына Алматы мемлекеттік табиғи кешенді қаумалы да
кіреді, оның аумағы – 542 400 гектар. Ұлттық парк құрамына кіретін бұл кешен
қорғалатын аумақтың ауқымын кеңейтеді, онда қатаң табиғатты қорғау режимі сақталады.
Парктің аумағында 2000-ға жуық өсімдік түрі бар, оның ішінде 37-сі Қазақстанның
Қызыл кітабына енгізілген. Жануарлар әлемі де ерекше бай:
• 47 сүтқоректі жануар мекендейді, оның 5 түрі Қызыл кітапқа енген;атап айтсақ
қар барысы,тянь-шань қоңыр аюы,түркістан сілеусіні,тас сусары,үнді жайрасы.
• 198 құс түрі тіркелген, оның 11-і қорғалған түрлер қатарында;
• Сонымен қатар, 5000-нан астам омыртқасыз жануарлар түрі бар.
2025 жылы Іле-Алатауы мемлекеттік ұлттық табиғи паркінде Мемлекет басшысы
Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2 миллиард ағаш отырғызу жөніндегі тапсырмасын іске
асыру шеңберінде ауқымды жұмыстар жүргізілуде.
Орманды қалпына келтіру және молықтыру:
• 42 гектар аумақта 140,1 мың дана ағаш көшеті отырғызылды.
• Тұқымбақтарда 0,62 гектар жерге орман тұқымдары себілді.
• Орманды күтіп-баптау жұмыстары 256 гектар аумақта жүргізілді.
o 2025 жылғы тұқым жинау жоспары – 600 кг, оның ішінде:( шырша – 100
кг,өрік – 380 кг ,алма – 120 кг)
Орманды қорғау және сауықтыру:
• 8000 гектар аумақта орман-патологиялық зерттеу жүргізілді, зиянкестер мен
аурулар мен зақымдалған 5870 га.
• Зиянкестерге қарсы 2629,5 гектар аумақта авиациялық-химиялық өңдеу
жүргізілді
