Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының (ҚҚҚ) Талдау орталығының соңғы шолуында айтылған деректер жағдайдың мәз емес екенін айтып тұр. Ертең 10 қазанда Ұлттық банк базалық мөлшерлемені көтеру мәселесін қарастырған кезде монетарлық шарттардың қатаюына әкелуі мүмкін. ҚҚҚ сарапшылары экономика қатаң монетарлық жағдай кезеңіне өтетінін ескертеді. Ақша қымбаттайды, несиелер — қол жетімділігі төмендейді, ал банктердің пайдалылығы төмендеп барады. «Банктер қорландырудың қымбаттауы жағдайында жұмыс істейді. Тартылған қаражаттың құны өсуде, ал кредиттер бойынша кірістілік үлгермейді. Бұл маржаны қысып, банктерді кредиттеудің неғұрлым сақтық саясатына көшуге мәжбүрлейді», — делінген ҚҚҚ шолуында.
Іс жүзінде бұл несиелер қымбаттап, оларды алу қиынырақ болатынын білдіреді. Әсіресе қолжетімді қаржыландыру тапшылығына тап болған шағын және орта бизнес үшін.
Резервтік талаптардың күшеюі, ставкалар мен инфляцияның өсуі инвестициялық циклдің баяулауына алып келеді. Банктер шығындарды клиенттерге жиі аударуда, бұл қымбат несиелердің жаңа айналымына және іскерлік белсенділіктің төмендеуіне алып келуі мүмкін.
«Инфляциялық және девальвациялық күтулердің тұрақтануынсыз мөлшерлемелер төмендемейді. Демек, бизнес пен халық қымбат ақша мен капиталға қолжетімділігі шектеулі жағдайда өмір сүретін болады», — деп түйіндейді ҚҚҚ талдаушылары.
· Ұлттық экономика қымбат ақша кезеңіне кіреді. Банктер мөлшерлемелерді көтереді,
· маржа қысқарады,
· ал несиелер халық пен бизнес үшін қолжетімділігі төмендеп барады.
2025 жылдың бірінші тоқсанында (7,1%) экономикадағы нақты ставка екі есеге — 3,6%-ға дейін төмендеді. Базалық мөлшерлеме өзгермеуі теңгелік активтер бойынша кірістілікті «жеп», инвестициялар үшін ынталандыруды әлсіретті.
Базалық мөлшерлеменің көктемде көтерілуі және инфляцияның өсуі депозиттік мөлшерлемелерге қатты әсер етті, олар кредиттер бойынша мөлшерлемелерге қарағанда жылдам өсуде.
Корпоративтік кредиттер мен депозиттер арасындағы спред 4,1% — дан 3,6%- ға дейін, ал бөлшек өнімдер бойынша 7,8% — дан 6,7%- ға дейін қысқарды.
Ақша нарығында TONIA ставкасы базалық ставка дәлізінің ортасына жақындап, 15,7%құрады
Бұл мән ағымдағы инфляциялық күтулерден асып түсті (12,9%) және теңгенің болжамды әлсіреуін (бір доллар үшін 565-ке дейін) өтейді.
Сонымен қатар Ұлттық банк өтімділік көлемін 7-ден 5,5 трлн теңгеге дейін қысқартады, бұл қатаң ең төменгі резервтік талаптармен бірге банктердің кредит беру қабілетін қосымша шектейді.
Өсу ставкалары мен инфляциялық қысым аясында облигациялар бойынша кірістілік өсуде. Корпоративтік қағаздар кірістілігінің индексі KASE_BMY базалық ставка деңгейімен іс жүзінде теңесті.
Бұл корпоративтік облигациялар бойынша тәуекел-сыйлықақының артуын көрсетеді, бұл жаңа орналастыруды барған сайын неғұрлым тиімді етеді.
Кірістіліктің өсуі мемлекеттік облигациялар бойынша да, әсіресе ұзақ мерзімді облигациялар бойынша да байқалады. Салықтық өзгерістер қосымша қысым көрсетеді.
