Теңге мен доллар жұбы нарықтың емес, интриганың қыспағында қалды.
Желтоқсан айындағы ҚҚҚ (Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы) нарық қатысушыларының кезекті сауалнамасының нәтижесі тағы өзгерді. Олар кезеңде доллар 517,1 теңгеге дейін қымбаттайтынын айтып отыр.
Қараша айындағы болжам — 532,8 теңге теңге болатын.
Осыдан бірер күн бұрын доллар-теңге жұбы бір доллар үшін 504,6 теңге белгісімен аяқтаған болатын.
Бағамды қысқа мерзімде қырық құбылып шығуына бірқатар факторлар әсер етті.
- Ұлттық банктің шетел валютасын сатты.
- салық кезеңі,
- резидент еместердің МБҚ-ға құйылуы және реттеушінің қатаң риторикасының әсері.
Бірақ, сарапшылардың пікірінше, 12 айдың ішінде ұлттық валютаға доллардың өсімі 9% -дан 553,6 теңгеге дейін жетуі мүмкін. Оған шикізат экспортынан түсетін кірістің төмендеуі, инвестициялық және инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру аясында импорттың күтілетін өсімі, келесі жылы Ұлттық қордан бөлінетін трансферттердің шамамен екі есе қысқаруы (2025 жылы 5,3 трлн теңгеге қарағанда 2,8 трлн-ға дейін) себеп болуы мүмкін.
Өз кезегінде ҚҚҚ талдаушылары доллар позициясы салық кезеңінен кейін біртіндеп қалпына келетінін көрсетеді. Доллар бағамы аптаны (8 желтоқсан) сауда-саттық көлемінің төмендеуі кезінде $1 509,21 белгілеп, өсімнен бастады. ҚҚҚ талдаушыларының пікірінше, ағымдағы бағамға доллар индексінің өсуі, рубльдің әлсіреуі және алыпсатарлық көңіл-күй қосымша әсер етеді.
«Жергілікті валюта нарығындағы кейбір теңгерімсіздік шетел валютасын сатып алудың тартымды бағамымен және жыл аяқталар алдында жекелеген қатысушылар тарапынан оған деген жоғары сұраныспен байланысты болуы мүмкін», дейді ҚҚҚ.
Сарапшылардың инфляциялық күтулері 12 ай бойы нашарлады:
- тұтыну бағаларының индексі бойынша болжам 11,7% -ға дейін көтерілді (бір ай бұрынғы 11,2% -дан).
- Жоғарыға қайта қарау шикізатқа төмен бағаның жоғары тәуекелдеріне, теңгенің күтілетін әлсіреуіне, алдағы салықтық өзгерістерге байланысты болуы мүмкін.
ҚҚҚ сарапшылары 2026 жылғы қаңтардағы отырыста базалық мөлшерлеме қазіргі 18% деңгейінде қалатынын айтып отыр.
Қысқасы, сарапшылар 2026 жылдың сәуірінен кейін не болады деген сұраққа жауап күтіп алаңдап отыр.
Оған дейін базалық мөлшерлеме осы деңгейден көтерілмесе, жоғарыламайды. Алғашқы уақытта қыспақтан шығу үшін тіпті 20 пайызға дейін көтеріліп кетуі мүмкін деген болжамдар да бар. Қазір теңге бағамына тек пайзыдық көрсеткіш арқылы ғана әсер ете аламыз. Сәуірден кейін уақытша тоңазытылған бағалар босатылады. Оған дейін адамдар тауарды арзанырақ кезде алдын-ала сатып алуға тырысады.
Сондай-ақ, жүргізіліп жатқан реформалардың қайталама әсерлерінің белгісіздігі ұсыныс тарапынан күйзеліс қаупін тудырады — шын мәнісінде бұл елде болып жатқан өзгерістерге экономика қалай әрекет ететінін әзірге ешкім білмейтінін білдіреді.
Алайда бағаның өсуіне итермелейтін басқа да себептер бар. Квазимемлекеттік сектор ел экономикасына белсенді инвестициялауда, бұл сұранысты қосымша жылытады.
Бұдан басқа, реттеуші атап өткендей, экономикаға сыртқы факторлар да қысым көрсетеді: геосаяси шиеленіс, санкциялық және сауда «соғыстары», мұнай бағасының құлдырау тәуекелі. Осы факторлардың барлығы Ұлттық банкті инфляцияны одан да жеделдетпес үшін базалық мөлшерлемені жоғары деңгейде сақтауға мәжбүрлеуі мүмкін.
