Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов осыған дейін 2026 жылдың 1 сәуіріне дейін «мұздатылған» коммуналдық тарифтерді «мұздату» маңызды рөл атқартынын атйқан болатын. Бұл процестің қалай өтетінін үкімет анықтайды. Үкімет 2026 жылдың сәуірінен кейін не болатынын әзірге айта қойған жоқ. Ал Ұлттық банктің пайымынша Тарифтер қаншалықты жоғары көтерілсе, ол да инфляцияға әсер етеді. «Сондықтан инфляциялық күтулердің төмендеуіне қарай біз келесі жылы базалық мөлшерлемені, экономикадағы ақша құнын біртіндеп, кезең-кезеңмен төмендету циклін бастауға дайын боламыз» деді Сүлейменов.
Бірінші кредиттік бюроның талдаушылары инфляция кейбір сегменттерде баяуласа да, әлі де жоғары деңгейде қалып отырғанын түсіндіреді. Өнімдер мен тауарлар бағасы қалағаннан да жылдам өсуде, ал қызметтер бағасының өсу қарқынының төмендеуі — көбінесе қолмен реттеудің нәтижесі. Яғни, нарық тынышталған жоқ, мемлекет тарифтерді уақытша ұстап тұрды.
Бұл ретте елде сұраныс ұсынысқа ілесе алмай жатыр. Мемлекет экономиканы ынталандырыпфискалдық жүктеме өсуде. Ал сұраныс нарықтағы тауарлар мен қызметтерге қарағанда көп болғанда — бағалар үнемі көтеріледі.
Ұлттық банктің ұстанымы, сірә, саясатты қазір жұмсартуға болмайды деген қорытындыны сипаттайды.
Ұлттық банк 2026 жылдың ортасына дейін ставканы түсіре алмайды
Егер инфляция қайтадан көтерілсе, ол көтерілуі де мүмкін.
Бұл қарапайым қазақстандық үшін нені білдіреді?
Ең алдымен — несиелер арзандамайды. Ипотека, автокредит, жөндеуге немесе оқуға берілген қарыз қымбат болып қалады, ал банктер — абайлап және талапшыл болады. Ақша алу бір жыл бұрынғыға қарағанда қиынырақ болады.
Осының аясында депозиттер тартымды көрінеді. Жылдық 12-16% ставкалар инфляциядан қорғайды, сондықтан адамдар банктерге ақша аударуды жалғастырып, ірі сатып алуларды кейінге қалдырады. Бұл тұтынушылық белсенділікті төмендетеді, бірақ Ұлттық банк нарықты сәл «салқындатуға» жетелейді.
Бұл ретте мемлекет экономиканы қолмен басқаруға сүйене береді: инфляцияның екпініне жол бермеу үшін тарифтер мен бағаларды тежейді. Бірақ бұл уақытша шара. Шектеулер алынып тастала бастағаннан кейін бағаның өсуі жеделдеуі мүмкін — және Ұлттық банк осындай сценарийге дайындалып жатыр.
Мөлшерлеме бойынша келесі шешім 23 қаңтарда жарияланады. Егер, инфляцияның беті қайтса, 2026 жылдың ортасында базалық мөлшерлемеде бір өзгеріс болып қалуы әбден мүмкін, Әзірге Ұлттық банк жүйені қызып кетуден ұстап тұр. Бірақ елге тек тоқтау краны ғана емес, өсу қозғалтқышы да қажет. Бұл тек реттеушіге ғана емес, үкіметке де қатысты мәселе.
