Өзгерістер тулар қадағалауға да қатысты: Ұлттық банк банктер мен айырбастау ұйымдары беретін есептерді түзету мерзімін алты айдан бір айға дейін қысқартты. Бұл ақпаратты жаңартуды жеделдетіп, ірі мәмілелерге бақылауды күшейтуі тиіс. Сондай-ақ банктер неғұрлым егжей-тегжейлі деректерді — жұмыс істейтін әрбір айырбастаушы бойынша жеке жіберуге міндетті.
Техникалық түзетулер де енгізілді: жаңа Салық кодексіне сілтемелер жаңартылды,
Шын мәнінде, реттеуші ірі айырбас операцияларын қадағалауды күшейтеді және есептілік жүйесін жылдам әрі ашық етеді. Жаңа талаптар банктерге де, ірі операциялардың көлемі әдеттегідей жоғары айырбастау пункттерінің нарығына да қатысты болады.
Ұлттық банк қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларына Ұлттық банктің лицензиясы негізінде айырбастау пункттері арқылы жұмыс істейтін компаниялардың ішкі бақылау ережелеріне түзетулерді бекітті, Nүзетулердің мақсаты — қылмыстық кірістерді жылыстатуға, терроризмді қаржыландыруға және жаппай қырып-жою қаруын таратуға қарсы іс-қимыл жасау.
Рәсімдер мыналарды қамтуы тиіс:
• тәуекелдерді анықтау және бағалау тәртібі;
• тәуелсіз аудитке қойылатын талаптар;
• клиенттерді сәйкестендіру және мониторингілеу бағдарламалары;
• қаржы мониторингі бойынша уәкілетті органмен өзара іс-қимыл бойынша регламенттер;
• құжаттарды сақтау және клиент досьесін қалыптастыру тәртібі.
Ережелерде сондай-ақ қызметкерлерді және компанияның өзін құқыққа қарсы схемаларға тартуды болдырмау жөніндегі шаралар жазылуы тиіс.
Әрбір ұйым барлық талаптардың сақталуына жауап беретін, мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасайтын, тәуекелді клиенттер бойынша шешімдер қабылдайтын және күдікті операциялар туралы хабарламалардың берілуін бақылайтын КЖ/ТҚҚ бойынша жауапты қызметкерді тағайындауы тиіс.
Мұндай қызметкерлер мынадай талаптарға сәйкес болуы тиіс:
• жоғары білімі болуы;
• қаржы секторында кемінде екі жыл тәжірибе;
• мінсіз іскерлік бедел;
• қаржы мониторингі желісі бойынша міндетті тестілеуден өту.
Қағидалар айырбастау пункттерінің қызметкерлері үшін КЖ/ТҚҚ бойынша міндетті оқытуды белгілейді.
Ұйым жыл сайын:
• клиенттердің тәуекелдері;
• елдік тәуекелдер (жоғары тәуекел мемлекеттерінің тізбесін қоса алғанда);
• 2 млн теңгеден астам операцияларды қоса алғанда, жекелеген қызметтердің тәуекелдері;
• технологиялық тәуекелдер және операцияларды жасаудың жаңа тәсілдері.
Тәуекелдерді жыл сайынғы бағалау жөніндегі есеп Ұлттық Банктің және қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органның сұрау салуы бойынша ұсынылуы тиіс.
Ұйымдар сондай-ақ клиенттерге оңайлатылған да, күшейтілген де тексеру жүргізуге тиіс.
Күшейтілген сәйкестендіру, егер:
• клиент жоғары тәуекелді санатқа жатады;
• күдікті операциялар анықталды;
• деректердің дұрыстығына күмән бар;
• клиент — ұлттық холдинг тобындағы мемлекеттік мекеме, мемлекеттік кәсіпорын немесе ұйым.
Бұдан басқа, клиенттер терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруын таратумен байланысты тұлғалардың тізімі бойынша тексерілетін болады.
Әрбір айырбастау пункті мыналарды қамтитын мониторинг бағдарламасын енгізуге тиіс:
• шекті операцияларды анықтау (500 мың теңгеден бастап);
• әдеттен тыс және күдікті транзакцияларды талдау;
• клиенттің операциялар тарихын жүргізу;
• анықталған операциялар туралы хабарламаларды қалыптастыру және сақтау.
Күдікті операциялар туралы барлық хабарламалар қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға беріледі.
