Ол өзіне тиесілі тақырыпты түгендеп кеткенше Алладан ғұмыр тілейтінін, болашаққа арызын күш-қуатының бар кезінде айтып қалғысы келетінін жиі айтатын. «Қазір киноға келгенде «Үкімет бере салды, режиссер түсір салды» деген картина қалыптасып қалды. Шәмшінің көзін көрдік. Сыр беріп, сыр алдырған сыйлас жан болды. Ал оның экрандағы бейнесін тек клоун-сайқымазақ деуге болады. Кино саясаты осылай жалғасса, менің Шәкенімді де осылай сомдайтындардың шығуы әбден мүмкін ғой. Ондай болса мен көрімде де тыныш жатпайтын шығармын. Сондықтан өзім жақсы білетін дүниені, өзіме тиесілі тақырыпты түгендеп кеткенше Алладан ғұмыр тілеймін. Болашаққа арызымды күш-қуатымның бар кезінде айтып қалғым келеді. «Тарихтан алар еншімді көзімнің тірісінде айқындап алғым келеді. Сол кезде келер киногер Асанәлі Әшімовтің бейнесін клоунға айналдыра алмайды» деп кетті.
Бір күндік таланттар «таланттар» су бетінде қалықтап өмір сүріп жүрген кезде, киелі өнер-өмірдің текті болмысын қайтару үшін, қайта атқа қонғысы келетін үркердей топтың басында Асанәлі аға барын бұрыннан сезетінбіз. Кинодағы тарихты өзінен бастағысы келетіндер «Шәкен кім? Қожықов кім?» деген соң, армандап, жанын жауратпай жүрген кейіпкерлері өнердің тұнығын лайлап жатқан дүлей диірменге түсіп, өзін адастырып кеткеніне жаны жабырқайтынын жасыра алмайтын. «Кинодағы сұлулық пен тазалық мемлекеттік деңгейде талқыланатын мәселе екенін, экранның қоқысқа толып кеткенін, жалғаса берсе қарынның ғана қамын ойлап, табақ пен ішті босатумен шектеліп қалатын дәлдүріш ұрпақты қалыптастыратынымызды» сары майдан қыл суырғандай тігісін айтып беретін.
Абылайханды, өмірдегі, өнердегі ағасы, қайынатасы Шәкеннің образын кинода сомдап кетсем деп жиі айтатын. Тіпті сүйікті кейіпкері Қасымханды кинода туған жерге әкеліп, елімен табыстырып кеткісі келді. Бірақ тағдырдың қалауы басқа екен. Артында қалған іні достары
Бүгін қазақ даласы Асанәлісін, абыз ағасын жоқтап жатыр. Бірақ оның рухы есін билмей тұрғанда көз жазып қалған әкесімен, анасымен, Сағи мен Мәдидей перзент сыйлаған Майрасымен, қос перзентімен табысып, сағынышқа айналып кеткен Үлкен жүрегі тыныштықтың құшағына бөленді.
Атақты актер, қазақ киноөнерін әлемдік деңгейге көтерген дарабоз актер өмірден өтті.
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев КСРО халық әртісі және Қазақстанның Еңбек Ері Асанәлі Әшімовтің қайтыс болуына байланысты оның туыстары мен жақындарына көңіл айтты.
Жеделхатта Мемлекет басшысы Асанәлі Әшімовтің отандық театр мен киноның дамуына қосқан айрықша үлесін атап өткен. Президенттің айтуынша, әртіс өз өмірін өнерге арнап, ондаған есте қаларлық бейнелер жасап, көрермендердің шынайы сүйіспеншілігіне ие болды.
«Ол жас әртістерді тәрбиелеп, ұрпақтардың рухани сабақтастығын сақтауда үлкен рөл атқарды. Шығармашылық жолында өнердің биік идеалдарын қорғаған Асанәлі Әшімовтың жарқын бейнесі халқымыздың жадында мәңгі сақталады», — делінген жеделхатта.
Ол шынында өзін дүниеге таныта білді. Өзін ғана емес халқы мен ұлтын танытты. Өйткені, ол сомдаған кейіпкерлер жай ғана образдар емес қазақтың тағдыры, ішкі драмасы, тарихы мен қайсарлығының көрінісі болды.
«Шоқан Уәлиханов»көркем фильмі Әшімовтың режиссер ретіндегі өз туындысы. Ал басты рөлде, яғни, «Шоқанды» өзінің ұлы Сағи сомдады. Өмірдегі әке мен баланың тандемі фильмде де сәтті шықты. Одан бөлек, ол 10-ға жуық фильмнің режиссеры мен сценарисі болды. Яғни, қазақ киносына тек бейнесімен емес, ойымен, көзқарасымен де үлес қосты.
Ол қазақ киносының тірі аңызы еді. Оның нағыз актер екеніне осы Бекежан образы ғана дәлел. Біз оны әлі күнге дейін Бекежан деп таныдық. «Бекежанмен образға кірдім деп ойлаймын. Тіпті, киноға түспей тұрған үзіліс уақытында да сол образда жүрдім. Тіпті күні бүгінге дейін сақал-мұртыммен Бекежанның тұлғасынан алыстаған жоқпын» дейтін.
Ол шынында өзін дүниеге таныта білді. Өзін ғана емес халқы мен ұлтын танытты. Өйткені, ол сомдаған кейіпкерлер жай ғана образдар емес қазақтың тағдыры, ішкі драмасы, тарихы мен қайсарлығының көрінісі болды. Тіпті Қуат Ахметовтың Әруақ киносының басты кейіпкерін сомдағанда ел ішінде бұл Қасымхан Шадияровты танығандай болық. Бірақ Әшімовтың айтуынша, ол Қасымхан емес. «мен ойнаған кейіпкер мүлдем басқа. Оны Қасымхан деп қабылдауға болмайды. Қасымханды «Сіз кімсіз, Ка мырза» арқылы елге әкелдім ғой. Бірақ әлі табалдырықта тұр: Қасымханның тағдыры әлі жұмбақ. Ол қазаққа әлі ішін ашқан жоқ. «Сіз кімсіз, Ка мырзаны» көрген сайын оның тағдырына алаңдаймын. Мойнымдағы аманаттың жүгі ауыр. Ендігі арман – Қасымханды елге қайтару. Бірақ біраз мәселе әлі шешілген жоқ. Идея авторы болғандықтан, негізгі өзекті мен анықтауым керек» . Бұл Әшімовтың өз сөзі.
Әшімов ұзақ жылдар бойы шетелде жүріп өз орнын тапқан, балаларын сол елде қалдырып, өзі елге оралған, қазақтың сый-сияпатына тәуелді емес, арда жүретін, топқа қосылмайтын, бірақ қарапайым халыққа жақын Қасымханды көргісі келді. Абыз ағаның айтуынша, «Атаманның ақырынан» кейін туыстары төбе көрсететін шығар деп үміттенген. Қасымхан тірі болса кино шыққан кезде 60-70 жастағы азамат еді. «Қияметтің қыл көпірінен өтіп, елге жеткен батырымды ондай өмірге қимаймын. Ол менің өмірімнің бір бөлшегі. Жүрек шыдамайды. Оның тым болмаса өмірінің соңғы сәттерін сәулелендіргім келеді. Ол текті қалпын бұзбай, қайта жаңғырып, жалғасын табуы керек. Қазір сол жұмыстың үстіндемін. Кончаловский-Михалковтар жақсы дүние шығарар еді. Бірақ жақсы дүниенің құны қымбат. Сыр тартып көрсем, жарты миллион АҚШ долларын сұрайды. Оларға өкпе жоқ. Басқа елдің азаматтары. Ондай қаржы менде де, мемлекетте де жоқ. Бірақ сол киноны көріп өскен қалталы азаматтар бар. Сол киноны көріп-өскен, біз жасаған киноның дәмі – таңдайында, дауысы құлағында қалған Тимур Құлыбаев пен Болат Өтемұратовтар қазақ бизнесінің классикалық академиктеріне айналды» деген еді Әшімов сол жолы.
Шәкен Айманов көзі тірісінде оңашада достарына «Менің өмірдегі сәтті жобам – Асанәлі болды. Асанәлі сомдаған бейне арқылы қазақ киносы жаңа деңгейге көтерілді» дейді екен. Көп көңілін актердің ұлы Сағи Әшімов Асанәлінің де жобасына айналар еді» деген арман әлі күнге дейін сыздатады. «Айтпақшы, Шоқанның экрандағы тағдыры оңай болған жоқ. Мәскеу үш серияны жақсы қабылдап, шетелге прокатқа шығармақ болып пейіл танытты. Бірақ «ұлы жазушы Достоевский неге эпизодттық рөлде қалып қойған, Чернышевский неге аз көрінеді?» деген шовинистік пиғылдар байқалып қалды. Ондай сәтті «Шоқан мен Достоевский» деген жобам бар. Сол кезде Достоевсий басты кейіпкер болады» деп құтылдым. Қадыр ақын айтпақшы, шындықты өткізу үшін аздаған өтірік қосуға тура келді. Достоевскийді пір тұтып, Шоқанды білмейтін қоғамға Шоқанның оған жазған хаттарын оқып бергенімде таңдай қақты, «ондай адам неге оқулыққа енбеген» деп әңгімеге көбірек айналып кетті. Сөйтіп фильмді қабылдау актісінің нүктесі осылай қойылған еді. Кейде Сағиымды Шоқанның жолында тым ерте құрбандыққа қидым ба, өнердегі жолының тым ерте кесілуіне өзім себепкер болдым ба деп қорқамын» дейді актер журналист Гүлбаршын Сабаеваға берген сұхбатында. «Шоқан Уәлиханов» көркем фильмі Әшімовтың режиссер ретіндегі өз туындысы. Ал басты рөлде, яғни, «Шоқанды» өзінің ұлы Сағи сомдады. Өмірдегі әке мен баланың тандемі фильмде де сәтті шықты. Одан бөлек, ол 10-ға жуық фильмнің режиссеры мен сценарисі болды. Яғни, қазақ киносына тек бейнесімен емес, ойымен, көзқарасымен де үлес қосты.
Журналист Жадыра Нармаханова өз мақаласында: «…Әйгілі актер Асанәлі Әшімов жары Майра Шәкенқызы дүниеден өткен соң (1993 жылы) бейітінің басына анасы Тәжіханды, баласы Сағиды және бірнеше кісіні ертіп келіп, Құран бағыштапты. «Кеңсайдағы» кілең ығай мен сығайдың қатарында жатқан жұбайы Майра Шәкенқызының жанынан екі орын алып қойған актер: «Кейін Майраның жанына шешеміз екеумізді жатқызасыңдар» депті. Сонда Сағи: «Ал менің орным қайда?» деп сұрапты. Түрі қудай болып, тартынып қалған актер: «Тәйт! Бұл жерге сен жатпайсың! Сенің өмір шырағың алда!» деп тыйып тастапты. Бірақ сол екі орынға араға алты жыл салып, Әшімовтің көзінің ағы мен қарасындай болған қос құлыны жайғасыпты. 1999 жылдың басында үлкен ұлы Мәди, қазан айында Сағи, «бірінің артынан бірі өтіпті өмірден»
