2025 жылдың қаңтарынан бастап Қазақстанда жаңартылған «Мемлекеттік сатып алу туралы» Заң күшіне енді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттік сатып алу туралы заңды реформалау міндетін 2022 жылдың қыркүйегінде қойған болатын. «Мемлекеттік сатып алулардың сапалы жаңа жүйесін құру міндеті тұр. Ең төменгі баға емес, сатып алынатын тауарлар мен қызметтердің сапасы басымдықта болуға тиіс. Мемлекеттік және квазимемлекеттік ұйымдардың сатып алуларын бірыңғай тұғырнамаға көшіру қажет» деді мемлекет басшысы.
Қаржы вице-министрі Даурен Кенбеил Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте мемлекеттік органдардың дерекқорымен ықпалдасудың арқасында әлеуетті жеткізушілер туралы ақпарат енді автоматты түрде қолжетімді болады, бұл үдерісті анағұрлым ашық болғанын хабарлады.
- Байқаулар өткізу және шағымдарды қарау мерзімдері айтарлықтай қысқартылды.
- Жаңа заңда отандық өндірушілерді қолдауға ерекше назар аударылған.
- 30% -ға дейінгі мөлшерде аванстар қарастырылған, айыппұл санкциялары төмендетілген, жергілікті тауар өндірушілерді ынталандыру шаралары кеңейтілген.
Рейтингтік-балдық жүйе енгізілді
Негізгі инновациялардың бірі — сатып алулардың рейтингтік-балдық жүйеге көшуі. Бұл цифрлық модель, онда жеткізушілер адамның қатысуынсыз анықталады — тек объективті деректер бойынша.
«Конкурстық комиссия құрылмайды, яғни адам факторы жоқ. Біздің дереккөздерімізді пайдалана отырып, жеңімпаз автоматты түрде анықталады және осы жүйе бойынша конкурстың қорытындылары шағымдануға жатпайды «, — деп атап өтті Кенбеил.
- Байқауды өткізу мерзімі 30 күннің орнына 5 күнді құрайды. Әзірге осы жүйе арқылы құрылыс, жобалау және техникалық қадағалау жұмыстары сатып алынуда.
- 1 қыркүйектен бастап оған орташа жөндеу мен абаттандыруға арналған сатып алуларды қосу жоспарланған.
Вице-министр сондай-ақ 2025 жылдың бірінші тоқсанының қорытындысын шығарды. Оның мәліметінше, жылдың алғашқы үш айында 5 трлн теңгеге сатып алу жүргізілді. Оның ішінде жасалған шарттар бойынша — 4 трлн теңге.
- Салыстыру үшін: өткен жылдың бірінші тоқсанында келісімшарттар жасалды
- Тендерлер мен келісімшарттар саны күрт артқан:
- Тендер саны – 607 мыңнан 692 мыңға өсті.
- Келісімшарттар – 464 мыңнан 700 мыңға дейін көбейді.
Жаңа заңның арқасында:
- Конкурс мерзімі екі айдан 10 күнге дейін қысқартылды.
- Бір ғана өтінім түссе де, талаптарға сай болса — конкурс жарамды деп танылады.
- Антидемпингтік шаралар, қатаң іріктеу талаптары, жалақы бойынша қарызы бар компанияларға шектеу енгізілді.
Нәтижесінде:
- Шағым саны азайды: былтырғы 7623-ке қарсы 6737.
- Жүйе тұрақты, ашық жұмыс істей бастады.
- Шағын және орта бизнеске қолдау:
- 50 мың МРП-ға дейінгі тауарлар мен қызметтер тек қазақстандық ШОБ-тан сатып алынады.
- Аванс төлеу міндетті, қамтамасыз ету талаптары жеңілдетілген, айыппұл мөлшері төмендетілген.
Сатып алулардың цифрлануы:
- Бірқатар салаларда жеңімпазды баллдық-рейтингтік жүйе автоматты түрде анықтайды.
- Адам факторын азайту арқылы жемқорлық тәуекелі төмендейді.
Біріккен платформа құрылды
Мемлекеттік, квазимемлекеттік және «Самұрық-Қазына» қорының барлық сатып алулары бір жүйеге біріктірілді. Бұл — сатып алу жүйесін толық интеграциялауға жасалған алғашқы қадам.
